Szukaj
Język
Biegunka – charakterystyka, przyczyny, powikłania
Spis treści
1. Biegunka – definicja i podział
Wynika to z tego, że mogą one oddawać nawet do siedmiu stolców na dobę o nieforemnej konsystencji, co ma związek ze sposobem karmienia. Przy dokonywaniu podziału według czasu trwania tego zaburzenia wyróżnia się biegunkę ostrą, trwającą od 7 do 14 dni, przewlekającą się, trwającą od 14 do 30 dni, oraz przewlekłą, utrzymującą się ponad 30 dni. Ostatni sposób podziału, czyli ten zależny od czynnika etiologicznego, umożliwia wyodrębnienie biegunki infekcyjnej (zakaźnej), która może przebiegać wraz z gorączką, obecnością krwi w stolcu, nudnościami bądź wymiotami i może być związana z antybiotykoterapią, oraz biegunki nieinfekcyjnej. W grupie noworodków i niemowląt nieprawidłowość tę określa się nieco inaczej. Biegunkę można podzielić ze względu na czas trwania, mechanizm powstawania oraz czynnik etiologiczny. Mechanizm powstawania pozwala wyróżnić biegunkę osmotyczną, która ustępuje po zastosowaniu restrykcji dietetycznych, sekrecyjną, nieustępującą po wstrzymaniu doustnej podaży pokarmów i płynów, oraz związaną z zaburzeniami motoryki jelit. Biegunkę występującą u osób dorosłych definiuje się jako stan oddawania co najmniej jednego płynnego stolca na dobę.2. Biegunka – biegunka podróżnych
Stan ten wynika z zakażenia przewodu pokarmowego, do którego dochodzi wskutek spożycia zakażonej wody, pokarmu czy niewłaściwej higieny rąk. Sposób jej leczenia nie różni się od tego, który jest stosowany w innych postaciach biegunek. Ten typ biegunki zwykle trwa ok. 3–4 dni, może mieć charakter zarówno ostry, jak i przewlekły. Problem biegunki podróżnych dotyczy przede wszystkim osób podróżujących do krajów o niskich standardach sanitarnohigienicznych. Biegunka podróżnych to patologiczny stan definiowany jako oddawanie trzech lub więcej luźnych stolców na dobę przy jednoczesnym występowaniu przynajmniej jednego objawu chorobowego takiego jak ból brzucha, wymioty, nudności, parcie na stolec czy gorączka.3. Biegunka – przyczyny
Przyczyną biegunki osmotycznej jest zachwianie równowagi pomiędzy składnikami odżywczymi dostarczonymi do przewodu pokarmowego a zdolnością do ich strawienia i wchłonięcia. Biegunka sekrecyjna związana jest z nadmiernym wydzielaniem wody i elektrolitów do światła jelita. Powodem biegunki sekrecyjnej może być także zaburzenie transportu jelitowego, jednak zdarza się to rzadko. Na skutek tego dochodzi do rozrostu bakteryjnego, a w dalszym etapie – do powstania nieprawidłowości w trawieniu tłuszczów i biegunek tłuszczowych. Należy również wspomnieć o uszkodzeniu kosmków jelitowych oraz upośledzeniu mechanizmów transportowych. Oczywiście biegunka może współwystępować z wieloma różnymi chorobami jako ich objaw. Biegunka osmotyczna, biegunka sekrecyjna, biegunka wynikająca z zaburzeń motoryki jelit, biegunka zakaźna oraz biegunka nieinfekcyjna mogą mieć charakter ostry bądź przewlekły. Najczęstszymi przyczynami biegunki osmotycznej są np. Uszkodzenia błony śluzowej jelit czy wszelkiego rodzaju nietolerancje pokarmowe, np. Nietolerancja laktozy czy glutenu. Do jej przyczyn zalicza się m.in. Toksyny bakteryjne, wirusy – wśród nich najbardziej znany rotawirus – enterotoksyczne szczepy Escherichia coli, czy wydzielanie hormonów przewodu pokarmowego takich jak np. Wazoaktywny peptyd jelitowy czy gastryna. Kolejny rodzaj biegunki, czyli ten związany z upośledzeniem motoryki, jest wynikiem zaburzenia pracy jelit. Natomiast w przypadku gdy jelita pracują zbyt aktywnie, dochodzi do maksymalnego skrócenia czasu trawienia dostarczanych składników pokarmowych, co z kolei prowadzi do zwiększenia liczby wypróżnień, czyli biegunki. Te bowiem uznaje się za przyczyny biegunki infekcyjnej. Najczęstszymi jednostkami chorobowymi, w przebiegu których można ją zaobserwować, są m.in. Różnego rodzaju choroby trzustki przebiegające ze znacznym upośledzeniem funkcji tego narządu (np. Rak, przewlekłe zapalenie trzustki czy mukowiscydoza), choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia, niedoczynność tarczycy (bardzo powszechna), zespół jelita drażliwego, stany po resekcji żołądka, zespół utraty kwasów żółciowych, zaburzenia hormonalne oraz wiele innych. Każda z nich jest związana z zaburzeniem mechanizmów wchłaniania elektrolitów i wody oraz nasilonej sekrecji, przy czym te czynniki nie muszą występować jednocześnie.4. Biegunka – powikłania
U części cierpiących z powodu biegunki dochodzi również do spadku ciśnienia tętniczego krwi oraz pogorszenia jej przepływu, a co za tym idzie – niedokrwienia ważnych narządów takich jak mózg, nerki, serce czy wątroba. Stan odwodnienia jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, dzieci i osób w podeszłym wieku. Technika interpretacji poziomu odwodnienia, oparta na towarzyszących mu objawach, została przedstawiona w poniższej tabeli. Jarosza M., Warszawa 2012. Już minimalne odwodnienie wiąże się z utratą do 3% masy ciała, łagodne lub umiarkowane od 3% do 9%, a ciężkie ponad 9%. Niekiedy zdarza się, że następstwem tego zaburzenia jest także kwasica metaboliczna. Wszystko to może skutkować wystąpieniem tzw. Wstrząsu oligowolemicznego. Niezwykle istotna jest ocena stopnia odwodnienia organizmu, gdyż pozwala na wybranie najbardziej skutecznej formy terapii zarówno w warunkach ambulatoryjnych, jak i szpitalnych. Praktyczny podręcznik dietetyki, pod red. Poza oceną czasu nawrotu włośniczkowego, stopnia napięcia skóry czy prawidłowości procesów oddechowych skutecznym sposobem rozpoznania stanu chorego może być określenie zmian masy ciała. Głównym powikłaniem wszelkiego rodzaju biegunek jest postępujące odwodnienie organizmu.5. Biegunka – zapobieganie i leczenie
Leczenie biegunki opiera się przede wszystkim na zwalczeniu odwodnienia i zastosowaniu dietoterapii. Dużą skuteczność wykazują tzw. Doustne płyny nawadniające, jednak ze względu na niskie walory smakowe dzieci rzadko chcą je przyjmować. W Polsce metoda ta jest bardzo rzadko stosowana. Sposób żywienia mający na celu zapobiegnięcie biegunce jest uzależniony od jej rodzaju. Biegunki można także leczyć farmakologicznie. Biegunka to poważny problem kliniczny, którego z pewnością nie należy bagatelizować. Trzeba pamiętać o obserwowaniu swojego organizmu i kontrolowaniu stopnia nawodnienia, a w razie konieczności udaniu się do lekarza. Jednak mimo stosowania się do tych zaleceń nie można całkowicie wyeliminować niebezpieczeństwa zachorowania. Uzupełnianie płynów może odbywać się na trzy sposoby – drogą doustną, dożylną lub przy zastosowaniu zgłębnika nosowo-żołądkowego. Nawadnianie przy użyciu zgłębnika nosowo-żołądkowego jest wykorzystywane w momencie niepowodzenia nawadniania doustnego. Dożylne uzupełnienie płynów stosuje się natomiast w sytuacji skrajnego odwodnienia, w stanach bezpośredniego zagrożenia życia. Generalne zalecenia opierają się na wdrożeniu diety lekkostrawnej. Farmakoterapia tego schorzenia obejmować może podaż leków przeciwwymiotnych, hamujących wydzielanie wody i elektrolitów do światła jelita (np. Racekadotryl), absorpcyjnych (np. Smektyn dwuoktanościenny), probiotyków i prebiotyków, synbiotyków, cynku (jedynie w przypadku jego niedoborów), loperamidu (niewskazany dla dzieci) oraz w niektórych przypadkach również antybiotyków (azytromycyna). Warto pamiętać o zachowaniu wszelkich środków ostrożności, jak odpowiednia higiena rąk, mycie warzyw i owoców czy picie wody ze sprawdzonych źródeł. Biegunkom można zapobiegać poprzez utrzymanie higieny życia i żywienia.
