Szukaj
Język
Bezdech senny – czym jest i jak sobie z nim radzić
Spis treści
1. <extra_id_0> bezdech. <extra_id_1> Bezdech <extra_id_2>Czym jest bezdech
Przerwa w oddychaniu trwa przeważnie co najmniej 10 sekund, choć może być dłuższa. Bezdech senny występuje w dwóch formach: – centralny bezdech senny (central sleep apnea – CSA) polega na całkowitym ograniczeniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe w trakcie snu, któremu towarzyszy zatrzymanie ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha; – obturacyjny bezdech senny (obstacle sleep apnea – OSA) to z kolei powtarzające się epizody niedrożności dróg oddechowych, które skutkują bezdechami lub spłyceniem oddychania. Pojęcie bezdechu sennego odnosi się do problemów powodujących zaburzenie oddychania w trakcie snu. Bezdech może doprowadzić do upośledzenia wymiany gazowej i zaburzenia oddychania tkanek, co może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Jednak w przeciwieństwie do CSA organizm zachowuje ruchy oddechowe brzucha i klatki piersiowej – mowa o tzw. Wysiłku oddechowym. Bezdechem określa się stan, w którym dochodzi do zaniku przepływu powietrza przez drogi oddechowe.2. Przyczyny i czynniki ryzyka bezdechu sennego
Ponadto czynnikami ryzyka sprzyjającymi jego rozwojowi są leczenie środkami opioidowymi czy też osłabienie mięśni oddechowych, np. Wskutek długotrwałej hospitalizacji. OSA jest wynikiem zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła dróg oddechowych, przeważnie na poziomie gardła. Istnieją też inne równie istotne czynniki ryzyka pojawienia się OSA: – otyłość, – cukrzyca typu 2, – palenie papierosów, – cofnięcie żuchwy (retrognacja), – spożywanie alkoholu przed snem, – farmakoterapia środkami nasennymi lub miorelaksacyjnymi (rozluźniającymi mięśnie). Kobiety są narażone na występowanie obturacyjnego bezdechu sennego po 50. Roku życia, co jest związane z menopauzalnymi zmianami hormonalnymi. CSA może też stanowić rezultat różnych chorób lub uszkodzeń układu nerwowego, np. Udaru mózgu, schorzeń nerwowo-mięśniowych czy też zespołów hipowentylacji centralnej. Zgoła inaczej jest w przypadku obturacyjnego bezdechu sennego. Problem ten może mieć różne podłoże – nierzadko przyczyną są zmiany w obrębie górnych dróg oddechowych, np. Przerost migdałków podniebiennych lub podniebienia miękkiego, polipy, zbyt duży rozmiar języka, skrzywienie przegrody nosa. Warto też zaznaczyć, że OSA o wiele częściej występuje u mężczyzn niż kobiet. Przyczyną centralnego bezdechu sennego jest najczęściej ciężka niewydolność mięśnia sercowego.3. Bezdech senny – skutki
Przede wszystkim bezdech może powodować rozwój chorób serca i układu krążenia, m.in. Udaru mózgu, nadciśnienia tętniczego, zmian niedokrwiennych i niewydolności serca. Warto podkreślić, że OSA nierzadko towarzyszy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP), co też tłumaczy występowanie powikłań sercowo-naczyniowych. Wśród nich należy wymienić m.in. Nadciśnienie płucne, cukrzycę typu 2, refluks żołądkowo-przełykowy, zespół metaboliczny, osłabienie potencji i problemy z erekcją. U wielu pacjentów borykających się z bezdechem może dojść do rozwoju: – depresji, – zaburzeń lękowych, – otępienia naczyniowego, – chwiejności emocjonalnej, która może wiązać się z podwyższonym ryzykiem prób samobójczych. Przyczyn należy dopatrywać się w dwóch aspektach. Po drugie u wielu chorych obserwuje się osłabienie czynności poznawczych, np. Rozkojarzenie, wolniejszy czas reakcji. W niektórych przypadkach może dojść do wystąpienia sporadycznych epizodów zasypiania za kółkiem. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do szeregu niebezpiecznych skutków dla zdrowia. Równie częstym problemem jest zwiększone ryzyko występowania zaburzeń rytmu serca, np. Migotania przedsionków. Warto jednak zwrócić uwagę, że bezdech senny może prowadzić do powikłań, które nie dotyczą układu krążenia. Bezdech senny ma także istotne znaczenie dla zdrowia psychicznego. Trzeba też podkreślić, że obturacyjny bezdech senny potęguje ryzyko spowodowania wypadków komunikacyjnych. Po pierwsze osoby z bezdechem cierpią na przewlekłe zmęczenie i nadmierną senność w trakcie dnia. Tym samym czujność kierowcy jest wyraźnie ograniczona. Bezdech senny, zwłaszcza jego obturacyjna postać, przyczynia się do regularnego niedotlenienia tkanek.4. Jak rozpoznać bezdech senny
Kluczową rolę w diagnostyce bezdechu sennego odgrywa badanie polisomnograficzne, które wykonuje się w warunkach szpitalnych. W diagnostyce OSA wykorzystuje się specjalny parametr AHI, który odnosi się do liczby bezdechów i epizodów hipowentylacji w trakcie godziny snu. Podejrzenie bezdechu sennego wymaga przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki. Coraz częściej jest ono ograniczone wyłącznie do analizy poligraficznej, co polega na sprawdzeniu: EKG, tętna, oksymetrii, problemów z chrapaniem, ruchomości brzucha i klatki piersiowej, efektywności przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Wartość AHI pozwala nie tylko na rozpoznanie bezdechu, ale i określenie stopnia jego nasilenia: – postać łagodna – AHI = 5–15/h, – postać umiarkowana – AHI = 16–30/h, – postać ciężka – AHI > 30/h. Warto zacząć od badania podmiotowego (wywiadu), w którym przeważnie wykorzystuje się dwa formularze: – Kwestionariusz Berliński (BQ) pozwalający na określenie ryzyka OSA, – Epworth Sleepiness Scale (ESS) służący do oceny nasilenia senności dziennej.5. Czy można wyleczyć bezdech senny
Niezbędne jest także przestrzeganie zasad związanych z higieną snu, co pozwoli na wyregulowanie zaburzonego rytmu snu i czuwania. W przypadku bezdechu uwarunkowanego nieprawidłowościami anatomicznymi konieczne jest przeprowadzenie leczenia operacyjnego lub ortodontycznego, m.in. Chirurgicznej korekcji przegrody nosowej lub założenie aparatu ortodontycznego, który pozwoli na regulację nieprawidłowego ustawienia żuchwy. Ta forma leczenia polega na wykorzystaniu dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych, co ma na celu ograniczenie dziennych objawów OSA oraz zminimalizowanie ryzyka jego niebezpiecznych następstw, m.in. Udaru mózgu bądź zawału serca. Niekiedy można też zastosować zestawy auto-CPAP pozwalające na automatyzację poziomu ciśnienia. Niejednokrotnie w ich składzie znajdują się substancje o właściwościach miorelaksacyjnych, co może prowadzić do pogłębienia bezdechu i tym samym nasilić proces niedotlenienia tkankowego. U większości chorych konieczne jest wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej dla poprawy wydolności i zachowania prawidłowej masy ciała. Poleca się także zrezygnować z palenia papierosów. Ciężka postać obturacyjnego bezdechu sennego, której towarzyszą poważne objawy kliniczne, może być leczona przy pomocy terapii CPAP. W CPAP stosuje się specjalne protezy powietrzne pozwalające na generowanie ciśnienia na stałym poziomie. Niewskazane jest stosowanie preparatów, które mogą być polecane jako sposób na walkę z głośnym i uciążliwym chrapaniem. Ważną rolę w przeciwdziałaniu bezdechowi odgrywa zmiana stylu życia.
