Szukaj
Język
5 suplementów dla osób starszych
Spis treści
1. Niedobór składników odżywczych u seniorów – przyczyny
Przyczyn może być wiele. Ponadto seniorzy mają problemy z gryzieniem (braki w uzębieniu) i połykaniem, zwłaszcza po przebyciu różnych chorób, np. Udaru mózgu czy zawału mięśnia sercowego. Niektóre przyjmowane leki również zmniejszają absorpcję składników odżywczych. W podeszłym wieku trudno jest wyeliminować błędy dietetyczne, zwłaszcza gdy pacjent nie czuje takiej potrzeby i nie wyraża chęci zmiany. Nierzadko przyczyny niedoborów składników odżywczych wynikają z czynników ekonomicznych – brak wystarczającej ilości środków finansowych uniemożliwia prawidłowe zbilansowanie codziennego menu i ewentualną suplementację. Dlaczego? Wraz z wiekiem dochodzi do zaburzeń zmysłów smaku i węchu, co przekłada się na zmniejszone przyjmowanie pokarmów. Część z nich cierpi na choroby układu pokarmowego, co może negatywnie wpływać na trawienie i wchłanianie pokarmu. Do przyczyn niedoborów pokarmowych można także zaliczyć niewłaściwe nawyki żywieniowe, tj. Małą różnorodność diety oraz niskie spożycie warzyw, owoców i produktów z pełnego ziarna, a wysokie – tłuszczów nasyconych i cukrów prostych. Seniorzy są często osobami samotnymi, co wiąże się z brakiem chęci gotowania posiłków dla jednej osoby. Osoby starsze są narażone na niedobory podstawowych składników odżywczych.2. Dieta osób starszych – otyłość i niedożywienie
Jednym ze sposobów początkowej oceny masy ciała jest określenie wartości BMI (body mass index). Warto zaznaczyć, że normy BMI dla seniorów przedstawiają się inaczej niż te dla osób po 18. R.ż. Normy BMI dla osób po 65. R.ż. (wg Queensland Government): – niedowaga: < 23 kg/m², – prawidłowa masa ciała: 24–30 kg/m², – nadwaga: > 30 kg/m², – otyłość: ≥ 35 kg/m². Dodatkowo mała aktywność ruchowa sprawia, że potrzeby energetyczne wraz z wiekiem znacznie maleją. Leczenie otyłości u osób starszych ma na celu obniżenie tkanki tłuszczowej z jednoczesnym zachowaniem masy mięśniowej oraz poprawę sprawności fizycznej, wyników laboratoryjnych i jakości życia. U osób starszych można zaobserwować zarówno nadwagę, jak i niedowagę. Wskaźnik ten nie uwzględnia płci pacjenta, jego wieku czy stopnia aktywności fizycznej, dlatego służy jedynie do orientacyjnej oceny. Normy BMI dla osób po 18. R.ż. (wg WHO): – niedowaga: < 16 kg/m², – prawidłowa masa ciała: 18, 5–24, 9 kg/m², – nadwaga: 25–29, 9 kg/m², – otyłość: ≥ 30 kg/m². Z upływem lat zmniejsza się masa mięśni szkieletowych, mózgu, wątroby oraz nerek, co prowadzi do obniżenia podstawowej przemiany materii. Podejmowanie decyzji o redukcji masy ciała powinno być zawsze zindywidualizowane. Efekty te można osiągnąć dzięki umiarkowanej redukcji masy ciała rzędu 5–10% w ciągu 3–6 miesięcy oraz utrzymaniu efektu przez co najmniej pół roku. Obie sytuacje przyczyniają się do zmniejszenia sprawności fizycznej oraz prowadzą do obniżenia jakości życia.3. Dieta seniorów – jak powinna wyglądać?
Należy jednak rozważać tę kwestię w sposób indywidualny, ponieważ zbyt niska podaż skutkuje spadkiem masy ciała i siły mięśniowej, zaś zbyt duża – obciążeniem pracy wątroby oraz nerek. Ponadto bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu wzroku i układu odpornościowego. Osoby starsze często gorzej tolerują mleko i produkty mleczne, co wiąże się ze zmniejszeniem aktywności laktazy – enzymu rozkładającego laktozę w mleku. W prawidłowej diecie seniora przynajmniej połowę spożywanego białka powinno stanowić to o wysokiej wartości odżywczej, czyli odzwierzęce. Jest on nośnikiem smaku i witamin, stanowi źródło energii oraz pełni funkcje termoregulacyjne. Jarosz i wsp. 2020). Nadmiar tłuszczu prowadzi do wzrostu masy ciała, zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego oraz poziom cholesterolu całkowitego we krwi. W diecie osób starszych nie wolno zapominać o prawidłowej podaży węglowodanów (45–65% dziennego zapotrzebowania kalorycznego), które zapewniają energię (M. Ich źródłem powinny być produkty pełnoziarniste (kasze, makarony, ryż, płatki, otręby), a także warzywa i owoce. Ograniczyć należy za to cukry proste, tj. Jasne pieczywo, makaron, biały ryż czy słodycze konwencjonalne. Zwiększone zapotrzebowanie osób w wieku starszym na białko wynika z występowania chorób przewlekłych oraz ryzyka rozwoju sarkopenii, czyli utraty masy i siły mięśniowej. Białko jest niezbędne do budowy i odbudowany wszystkich tkanek w organizmie. Jego źródłami w diecie powinny być chude mięso, ryby, jaja, mleko i produkty mleczne, a także suche nasiona roślin strączkowych. Rozwiązaniem może być stosowanie produktów bezlaktozowych. Kolejny ważny element w żywieniu osób starszych to tłuszcz. Jego podaż powinna stanowić ok. 20–35% całkowitej energetyczności diety (M. Zwykle obserwuje się zbyt wysokie spożycie tłuszczów, zwłaszcza tych odzwierzęcych – masła, śmietany, tłustych mięs i ich przetworów, pełnotłustego mleka, smalcu czy boczku. W menu na co dzień powinny przeważać tłuszcze roślinne, czyli oleje (np. Oliwa z oliwek, olej rzepakowy), nasiona, pestki czy orzechy. Jarosz i wsp. 2020). Aby były łatwiej strawne, można poddawać je obróbce termicznej lub mechanicznej, co w praktyce oznacza np. Rozdrabnianie i gotowanie warzyw. Są one trawione w bardzo krótkim czasie – powodują szybki wzrost stężenia glukozy we krwi i równie szybki spadek, dlatego niedługo po ich spożyciu ponownie odczuwa się głód. Zaleca się, aby dobowe spożycie białka przez seniora stanowiło ok. 1, 2 g/kg masy jego ciała.4. Suplementacja – czy jest potrzebna?
Kwestia suplementacji zawsze powinna być rozpatrzona indywidualnie w zależności od przypadku i występujących niedoborów. Istnieje natomiast kilka wskazań do stosowania suplementów przez osoby starsze: – kaloryczność diety niższa niż 1500 kcal, – dieta jednostronna (polegająca na spożywaniu tego samego rodzaju produktów przez dłuższy czas, np. Tylko jabłek), – stosowanie diet z istotnym ograniczeniem bądź eliminacjami niektórych składników pokarmowych, – nietolerancja laktozy, – częste infekcje dróg oddechowych.5. Suplementy dla osób starszych – witamina D
Niemniej w żywności występują stosunkowo małe ilości witaminy D. W rekomendacjach opracowanych przez polską grupę ekspertów zaleca się, aby osoby w wieku 65–75 lat przyjmowały 800–2000 IU/dobę (w zależności od masy ciała i podaży witaminy w diecie), zaś te po 75. R.ż. – 2000–4000 IU/dobę. Rusińska i wsp. 2018). Warto pamiętać, że nie rozpuszcza się ona w wodzie (a w tłuszczach) i jej nadwyżka nie jest wydalana – gromadzi się m.in. W nerkach, wątrobie i sercu, co w konsekwencji może doprowadzić do zaburzenia pracy tych narządów. U osób starszych zmniejsza się jej absorpcja skórna, warto więc zadbać o źródła z pożywienia – są nimi ryby oraz w nieznacznym stopniu podroby, mleko i produkty mleczne. Często więc konieczna jest suplementacja – przed jej rozpoczęciem należy zbadać poziom witaminy we krwi i dobrać dawkę indywidualnie. Suplementacja powinna być stosowana przez cały rok (A. Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy D jest szkodliwy dla organizmu. Witamina D ma plejotropowe (wielokierunkowe) działanie, m.in. Poprawia wchłanianie fosforu i wapnia, dzięki czemu zapobiega powstawaniu osteoporozy oraz wpływa na odporność organizmu.6. Suplementy dla osób starszych – kwasy tłuszczowe omega-3
Wyżej wymienione właściwości mogą zmniejszać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, choroby Alzheimera czy chorób reumatoidalnych. Wykazują one szereg prozdrowotnych właściwości: – działają przeciwzapalnie, – warunkują prawidłowy proces krzepnięcia krwi, – zmniejszają stres oksydacyjny, dzięki czemu chronią przed działaniem wolnych rodników, – zmniejszają insulinooporność, – obniżają stężenie cholesterolu frakcji LDL i trójglicerydów, a co za tym idzie – poprawiają profil lipidowy, – mają działanie immunomodulujące. W diecie osób starszych warto rozważyć podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych EPA i DHA z rodziny omega-3.7. Suplementy dla osób starszych – witamina C
Jej niedobór może wynikać ze źle zbilansowanej diety lub z nadużywania alkoholu czy tytoniu, a objawiać się poprzez ogólne osłabienie, trudności w gojeniu się ran, ból mięśni, stawów czy – w skrajnych niedoborach – krwawienie dziąseł. Osoby starsze mogą sięgnąć po suplementację witaminą C lub innymi produktami o charakterze antyoksydacyjnym (tj. Witaminą A lub E), ponieważ opóźniają one procesy starzenia. Źródłami witaminy C są głównie świeże owoce i warzywa, a w szczególności czarna porzeczka, dzika róża, rokitnik, papryka, natka pietruszki i ziemniaki. Oprócz tego witamina C pobudza wytwarzanie kolagenu w skórze i poprawia odporność organizmu.8. Suplementy dla osób starszych – magnez
Zmniejsza przewodnictwo i pobudliwość serca, zapobiegając tym samym jego niedotlenieniu i niedokrwieniu. Głównymi objawami hipomagnezemii są: zmęczenie, skurcze i drżenie mięśni, kołatanie serca, rozdrażnienie. Jego wchłanialność z suplementów poprawia witamina B6. Jest składnikiem wielu enzymów, buduje kości, zęby i bierze udział w przewodzeniu nerwowym. Chroniczny stres, niska podaż magnezu z dietą oraz zaburzone wchłanianie i przyswajanie tego pierwiastka prowadzą do niedoborów. Magnez występuje m.in. W produktach zbożowych, jajach, zielonych warzywach liściastych, suchych nasionach roślin strączkowych, orzechach i gorzkiej czekoladzie. Magnez to niezbędny mikroelement w diecie osób w starszym wieku.9. Suplementy dla osób starszych – antyoksydanty
Zaliczamy do nich: – witaminę A, – witaminę E, – witaminę C, – cynk, – selen, – glutation, – flawonoidy, – koenzym Q10. Przykładem jest resweratrol – naturalnie występuje w winogronach, owocach jagodowych i morwie, ale można dostać go również w formie preparatu. Wywiera także pozytywny wpływ na długość życia (Y. Li, Ch. Seniorzy, oprócz niektórych witamin i składników mineralnych, mogą rozważyć suplementację innymi produktami, np. Antyoksydantami, które zmniejszają tempo starzenia organizmu. Antyoksydanty występują zarówno w żywności, jak i w suplementach diety zawierających ekstrakty roślinne. Resweratrol działa antyoksydacyjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Li, Sh. Lin 2018). Antyoksydanty to inaczej polifenole, czyli związki zdolne do neutralizowania wolnych rodników.
