Szukaj
Język
5 mitów dietetycznych
Spis treści
1. Mity dietetyczne – powszechny problem
Taka sytuacja jest zupełnie normalna, metody badań ciągle się zmieniają, a nieraz dopiero po dłuższym czasie widać, że to, co wydawało się mieć pozytywne działanie, wiąże się ze skutkami ubocznymi pojawiającymi się wraz z upływem kilku lat. Zawsze warto szukać ich w wiarygodnych źródłach, czyli w publikacjach naukowych. Liczne mity dietetyczne nie tylko wprowadzają w błąd, ale mogą być również niebezpieczne dla zdrowia. Dietetyka to dziedzina nauki, która opisuje rodzaje odżywiania, wpływ żywienia na samopoczucie i zdrowie, a także możliwości dietototerapii wielu chorób. Aby szerzyć najbardziej adekwatną wiedzę żywieniową, należy wciąż aktualizować dotychczasowe informacje. Niestety w Internecie krąży wiele niesprawdzonych danych, które powielane są przez rozmaite osoby, czasami nawet te związane z branżą żywieniową, przez co trudno jest odnaleźć rzetelne informacje. Niektóre z nich mogą prowadzić do zaburzonej relacji z pożywieniem, a w konsekwencji – zaburzeń odżywiania takich jak np. Ortoreksja, która polega na lęku i unikaniu niezdrowej żywności. Ze względu na jej ciągły rozwój stale pojawiają się nowe doniesienia naukowe, które czasami tylko aktualizują już wcześniej zdobytą wiedzę, a w niektórych przypadkach przeczą dotychczas znanym faktom.2. Mit nr 1: W zdrowej diecie nie ma miejsca na gluten
Gluten często wiązany jest z przykrymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, a także występowaniem niektórych schorzeń. Celiakia, która również należy do chorób wynikających z autoagresji, często występuje z innymi mającymi podłoże autoimmunologiczne schorzeniami. Dla zdrowych osób gluten nie jest niebezpieczny, nie istnieją badania, które mogłyby potwierdzić jego szkodliwość. Rybicka, A. Produkty glutenowe są jednym z najpopularniejszych źródeł błonnika w diecie – gdy są eliminowane, bardzo często trudno jest dostarczyć go z innymi produktami w odpowiedniej ilości w ciągu dnia. Gluten, owszem, może być szkodliwy, jednak tylko dla osób, które cierpią z powodu jego nietolerancji, celiakii czy choroby Dühringa. Jak pokazuje obecny stan wiedzy, eliminacja glutenu nie wpływa też pozytywnie na odchudzanie (W. Za to istnieją badania, które mówią o pozytywnym wpływie glutenu na układ pokarmowy i mikrobiom (G. Gluten to białko, które występuje w niektórych zbożach, takich jak pszenica, jęczmień, żyto czy owies. I choć istnieją przesłanki, że choroby autoimmunologiczne mogą współwystępować ze złą tolerancją glutenu, to jednak nie samo białko jest za to odpowiedzialne. To dlatego może współistnieć z łuszczycą, Hashimoto czy cukrzycą typu 1. Naukowcy udowadniają, że eliminowanie go z diety może wręcz przynosić negatywne skutki (I. Gliszczyńska-Świgło 2016). Pełnoziarniste produkty zbożowe, które zawierają gluten, są również źródłem wielu witamin i składników odżywczych, takich jak magnez, cynk czy kwas foliowy, dlatego ich eliminacja może prowadzić do niedoborów żywieniowych. W innych przypadkach nie ma potrzeby unikania tego białka. Marcason 2011). De Palma i wsp. 2009). Jego obecność najbardziej pożądana jest głównie w przemyśle piekarskim – im więcej tego białka w mące, tym wypiek jest delikatniejszy, bardziej sprężysty i lepiej się skleja.3. Mit nr 2: Potrzebujesz detoksu, by się oczyścić
W ofertach różnych firm można znaleźć soki, shaki, herbatki, a nawet zupy, które mają gwarantować detoksykację organizmu, jednak do tej pory nie pojawiły się żadne badania, które by te twierdzenia potwierdzały. Porter 2016). Khalil 2017). Dzieje się tak w przypadku ciężkiego zatrucia toksycznymi substancjami, jednak wtedy nie powinno się sięgać po ogólnodostępne preparaty, tylko udać do szpitala w celu otrzymania profesjonalnej opieki. Klein, H. Dlatego zamiast wydawać pieniądze na drogie, choć niedziałające kuracje, dobrze zadbać o różnorodną dietę wspierającą wspomniane narządy. Ponadto po powrocie do zwykłego żywienia pojawi się efekt jo-jo. Ich propagatorzy obiecują rozmaite efekty – od usunięcia toksyn, przez utratę tkanki tłuszczowej i nadmiernej masy ciała, po korzystne zmiany w wyglądzie zewnętrznym, dlatego też wiele osób korzysta z takich usług, choć ich ceny są naprawdę wysokie. The British Dietetic Association otwarcie krytykuje kuracje detoksykujące i nazywa je mitem marketingowym niemającym nic wspólnego z rzeczywistością (S. Niektórzy badacze twierdzą również, że oczyszczanie organizmu to po prostu chwytliwe hasło, któremu bliżej do oszustwa niż do żywieniowej kuracji (M.T. Istnieją sytuacje, w których detoks może okazać się niezwykle pomocny, a nawet niezbędny. Należy pamiętać, że ludzki organizm jest w stanie sam poradzić sobie z usuwaniem toksyn dzięki wyspecjalizowanym do tego zadania narządom, takim jak wątroba, nerki, czy jelita, a także dzięki skórze (A. Kiat 2015). Warto dodać, że detoks wiąże się też z bardzo niską podażą kilokalorii, która, owszem, umożliwi szybką redukcję masy, ale ogromnym kosztem dla zdrowia. Kuracje detoksykujące cieszą się niezwykłą popularnością.4. Mit nr 3: Im mniej kalorii w diecie, tym lepiej
Choć deficyt energetyczny jest niezbędnym elementem odchudzania, to jednak nie powinno się ucinać więcej niż 5–10% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Po drugie, za duży deficyt kaloryczny może mieć również negatywne konsekwencje zdrowotne. Mayurasakorn i wsp. 2018). Naukowcy zauważają, że wprowadzenie zbyt surowych restrykcji dietetycznych zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia kompulsywnego objadania się (K. Dlatego zamiast przesadnych ograniczeń i zmniejszania podaży kilokalorii do najniższej możliwej liczby warto przeprowadzić redukcję w spokojnym, ale bezpiecznym tempie. Zalecenie to skutkuje u niektórych ograniczeniem przyjmowanych kilokalorii do tego stopnia, że dzienna energetyczność ich diety oscyluje w okolicach 1000 kcal, a czasami nawet mniej. Jeśli kaloryczność diety będzie zbyt niska, to jej utrzymanie będzie niemożliwe, a to zwiększa ryzyko poddania się i doświadczenia efektu jo-jo. Jak pokazują niektóre badania, zbyt niska podaż kilokalorii w diecie wiąże się z podwyższonym ryzykiem chorób serca (K. Dodatkowo może przyczyniać się do zaburzeń odżywiania. Akkermann i wsp. 2011). Najpopularniejsza zasada odchudzania, powtarzana czasami nawet przez specjalistów, brzmi: jeść mniej.5. Mit nr 4: Owoce to sam cukier!
Według niektórych internetowych źródeł cukier owocowy – fruktoza – jest niezwykle niebezpieczny i może przyczyniać się do chorób wątroby, a nawet nowotworów, jednakże nie ma wystarczających dowodów naukowych popierających takie twierdzenia. Grosso i wsp. 2017; T.J. Zdrowa dieta powinna opierać się w dużej mierze na owocach i warzywach. Ponadto są świetnym źródłem witamin, składników mineralnych i wielu antyoksydantów, bez których zachowanie zdrowia jest niemożliwe. Dreher 2018). Najprawdopodobniej opinia ta jest związana z zawartością cukru prostego. Można za to znaleźć badania, które potwierdzają, że włączenie do menu owoców może obniżyć ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, np. Spożycie dużych ilości warzyw i owoców (ok. 7 porcji w ciągu dnia) wiąże się ze spadkiem ryzyka nowotworu jamy ustnej o 50%, a raka przełyku – o 40% (G. Key 2011). Owoce, choć naturalnie zawierają cukier prosty, są źródłem błonnika, który wpływa pozytywnie na gospodarkę węglowodanową. Jak się również okazuje, brak owoców w diecie może mieć poważniejsze negatywne skutki dla zdrowia, niż dotychczas sądzono (zwiększone ryzyko nowotworów okrężnicy, płuc czy wystąpienie zespołu metabolicznego), dlatego tak ważna jest odpowiednia ich ilość w codziennym menu (M.L. Zgodnie z popularnym mitem dietetycznym owoce nie powinny stanowić dużej części zdrowej diety.6. Mit nr 5: Nabiał jest niebezpieczny
Czy „wychładzanie” organizmu, wypłukiwanie wapnia z kości, zwiększanie ryzyka nowotworów. Choć wciąż brakuje rzetelnych badań potwierdzających te twierdzenia, to niestety coraz więcej osób eliminuje produkty nabiałowe z obawy o swój stan zdrowia. Nabiał jest źródłem pełnowartościowego białka oraz wspierającego zdrowy układ kostny wapnia. Badania pokazują, że jego udział w diecie wpływa na zmniejszone ryzyko demineralizacji kości i pojawienia się osteoporozy (R. Fabiani, G. Naldini, M. Chiavarini 2019). Długofalowe obserwacje sprawdzające wpływ nabiału na organizm potwierdzają, że spożywanie codziennie od 160 do 200 g mleka redukuje ryzyko śmierci z powodów zdrowotnych o 25% (V. Pala i wsp. 2019). Lepiej jednak wybierać nabiał bez dodatku cukru, a także ten o niskiej zawartości tłuszczu. A nabiał od dawna stanowi podstawę tradycyjnej diety wielu osób, jednak wraz z rosnącym zainteresowaniem zdrowym stylem życia coraz bardziej popularne stają się teorie mówiące o negatywnym wpływie produktów mlecznych na zdrowie. Najpopularniejsze „zarzuty” stawiane mleku i jego przetworom to że „zaśluzowywanie”.7. Jak odróżnić mity dietetyczne od prawdy
Jednakże z powodu ciągłego rozwoju tej wciąż nowej dziedziny nauki wiele krążących wiadomości nie ma żadnego podłoża naukowego. Należy więc poszukiwać ich w sprawdzonych i rzetelnych źródłach oraz zwrócić uwagę na to, czy materiały posiadają odnośniki do badań naukowych, które zostały przeprowadzone nie wcześniej niż 10–15 lat temu. Warto pamiętać, że w większości krzykliwe nagłówki zwykle kreują kolejny mit dietetyczny, a nie przekazują popartą badaniami prawdę. Coraz więcej osób docenia ogromny wpływ diety na funkcjonowanie organizmu, dlatego taką popularnością cieszą się wszystkie źródła informacji na tematy dietetyczne. To sprawia, że dla osoby, która na co dzień nie zajmuje się żywieniem, wszystkie te informacje mogą być przytłaczające i niejasne. Jeśli brakuje nowszych danych, wówczas należy zachować czujność. Zdrowe odżywianie to nie tylko chwilowa moda.
