Szukaj
Język
Uczulenie na mleko i produkty mleczne oraz metody zrównoważenia diety bez mleka
Spis treści
1. Objawy alergii pokarmowej wywołanej przez białka mleka krowiego
Alergia pokarmowa jest zespołem niekorzystnych objawów, które występują w wyniku reakcji układu odpornościowego na alergen obecny w pokarmie (np. białka mleka). Mleko należy do pierwszych spożywanych przez ludzi produktów, a jednocześnie jest najbardziej alergizującym. Alergie stwierdza się zarówno u dzieci karmionych mlekiem matki, jak i mlekiem zmodyfikowanym, jednak w przeprowadzonych badaniach częściej występują one u dzieci karmionych mlekiem zmodyfikowanym (P. Samel-Kowalik i wsp. 2009). Mleko krowie zawiera mieszaninę nawet 30 różnych białek, z których każde może być potencjalnie alergizujące. Najczęściej występują alergie na dwie frakcje mleka - kazeinę i beta-laktoglobulinę - które są najbardziej obecne w mleku. W mniejszej ilości występują immunoglobuliny, laktoferyna i albumina surowicy bydlęcej, które także mogą powodować alergie. Kazeina jest białkiem mleka o wysokim ryzyku anafilaksji (czyli wystąpienia objawów zagrażających życiu, np. obrzęku krtani). Objawy mogą pojawić się po spożyciu mleka w jakiejkolwiek postaci, ponieważ kazeina jest odporna na wysoką temperaturę i enzymy trawienne.2. Rozpoznawanie odczynów alergicznych na białka mleka krów
Istnieją dwa rodzaje alergii na białka mleka krów: alergia zależna od IgE oraz niezależna od IgE. W zależności od podejrzewanego typu alergii, przeprowadza się różne badania diagnostyczne. W przypadku alergii zależnej od IgE, która charakteryzuje się szybkim występowaniem objawów (często skórnych), najczęściej wykonuje się badania na poziom IgE w surowicy krwi oraz testy skórne - testy skaryfikacyjne z komercyjnym ekstraktem mleka. Wyniki testów należy zawsze interpretować w kontekście występowania objawów oraz obserwacji po zastosowaniu diety eliminacyjnej. W przypadku podejrzeń dotyczących alergii niezależnej od IgE (głównie objawy przewodu pokarmowego), przeprowadza się badania, takie jak na przykład testy na przeciwciała IgG, które wskazują na opóźnioną alergię. W diagnostyce często wykorzystuje się również test prowokacji pokarmowej (podanie mleka i obserwowanie, czy i jakie objawy się pojawią). Test ten powinien być przeprowadzony pod kontrolą specjalisty - alergologa, gdyż w przypadku silnego uczulenia może dojść do sytuacji zagrażającej życiu. Nie powinno się przeprowadzać testu prowokacji pokarmowej samodzielnie.3. Dieta bez mleka w przypadku uczulenia na białko mleka krów
Gdy aktualnie występujące objawy i badania potwierdzą wystąpienie uczulenia IgE-zależnego na BMK, należy wprowadzić rygorystyczną dietę eliminacyjną, pozbawioną mleka, wykluczającą wszystkie produkty uczulające oraz te zawierające niewielkie ilości uczulacza. W przypadku uczulenia IgE-niezależnego, niewielkie ilości uczulacza nie powinny powodować negatywnych skutków.4. Produkty, których unikanie jest sugerowane
Dieta powinna wykluczać wszystkie produkty zawierające mleko i jego przetwory: mleko (wliczając w to mleko bydlęce, świeże mleko, mleko w opakowaniach UHT, mleko z różną zawartością tłuszczu, mleko pozbawione laktozy, mleko skondensowane, mleko w proszku), produkty mleczne (jogurty, maślanka, śmietana, kefir, twaróg, ser, lody, budynie, kaszki mleczne), produkty, które mogą zawierać mleko (ciasta, pieczywo, bułki z masłem, napoje, czekolady, sosy, chipsy, margaryny, dżemy, przetwory mięsne i rybne, suplementy diety dla sportowców, lekarstwa). Unikanie mleka i jego przetworów jest bardzo istotne, ponieważ mogą one spowodować uczulenia i inne problemy zdrowotne.5. Polecane produkty alternatywne
Wszystkie pozostałe produkty, które nie zawierają mleka i jego pochodnych, są zalecane. Podstawowym aspektem w odżywianiu jest zastąpienie grupy wyeliminowanych produktów innymi. Jednakże eliminacja mleka może przynosić ryzyko niedoborów odżywczych, np. wapnia, fosforu, potasu, magnezu, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - A, D, E oraz K, a także witamin rozpuszczalnych w wodzie z grupy B. Konsekwencją eliminacji niektórych produktów bez właściwej kompensacji w diecie może być zakłócenie prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego.6. Na czym skoncentrować się szczególnie – praktyczne porady
– Wysokotemperaturowe obróbce mleka, takiej jak gotowanie lub smażenie, nie zmienia faktu, że białka mleka mogą w dalszym ciągu wywoływać reakcje alergiczne. – Ważne jest sprawdzenie, czy wybrany napój roślinny jest bogaty w wapń (część produktów dostępnych na rynku jest wzbogacana w ten składnik). – Podstawą do sprawdzenia, czy produkt nie zawiera mleka, jego pochodnych lub śladowych ilości, powinno być przeczytanie etykiet, na których znajdują się także informacje o koncentratach, barwnikach, konserwantach, które również mogą powodować alergie. – Bezpieczne jest używanie odtłuszczonego masła, ponieważ w procesie odtłuszczania usuwane są wszystkie potencjalnie alergizujące białka i pozostaje tylko tłuszcz mleczny. – Warto wprowadzać nienabiałowe źródła wapnia: fasola, soja, sardynki, jarmuż, migdały, mak, sezam, siemię lniane, słonecznik, suszone figi, suszone morele, pietruszka, orzechy laskowe, rukola, szpinak (należy jednak pamiętać, że przyswajalność wapnia z roślin jest znacznie niższa niż z produktów zwierzęcych ze względu na zawarte w nich substancje antyodżywcze, takie jak kwas szczawiowy czy kwas fitynowy). – Warto także korzystać z wysoko zmineralizowanej wody, bogatej w wapń. – Warto rozważyć także suplementację witaminy D (po wykonaniu wcześniejszych badań), ponieważ odgrywa ona kluczową rolę w metabolizmie wapnia. – Nieprawidłowo stosowana dieta eliminacyjna może prowadzić do niedoborów pokarmowych, dlatego jadłospis powinien być odpowiednio skomponowany.
