Szukaj
Język
Roślinne odżywianie się podczas karmienia piersią
Spis treści
1. Rodzaje diety opartej na roślinach oraz bezpieczeństwo ich stosowania
Wśród diety opartych na roślinach można wyróżnić kilka rodzajów - do najpopularniejszych należą wegetarianizm (znany również jako laktoowowegetarianizm), który zakłada rezygnację z konsumpcji mięsa i ryb, dopuszczając produkty zwierzęce (np. jaja, mleko, miód), oraz weganizm, który eliminuje mięso i ryby, a także wszystkie inne produkty pochodzenia zwierzęcego. Część osób również rezygnuje ze spożycia mleka, ale w swojej diecie pozwala na spożycie jaj (owo-wegetarianizm) lub włącza mleko do diety, ale eliminuje jaja (lakto-wegetarianizm). Stanowisko Amerykańskiej Akademii Żywienia i Dietetyki wskazuje, że odpowiednio zaplanowane diety wegańskie i wegetariańskie mogą być bezpiecznie stosowane na każdym etapie życia, włączając okres karmienia piersią. Opinia ta jest również popierana przez polską Grupę Ekspertów ds. zaleceń żywieniowych podczas laktacji (A. Bzikowska-Jura i wsp. 2023). Jednak kluczowe jest użycie terminu 'odpowiednio zaplanowany', co oznacza, że dieta musi być zbilansowana w taki sposób, aby dostarczała niezbędnych ilości składników odżywczych oraz energii i jednocześnie uwzględniała potrzeby kobiet karmiących piersią.2. Energia i składniki makro w żywieniu kobiet karmiących piersią
Produkcja pokarmu jest procesem, który wymaga dużych nakładów energii, dlatego kobiety karmiące piersią powinny dostarczać jej w większej ilości. Przyjmuje się, że całkowite zapotrzebowanie energetyczne w tym okresie zwiększa się o ok. 500 kcal w ciągu pierwszych 6 miesięcy laktacji, a w kolejnych miesiącach stopniowo maleje. Dodatkową energię można dostarczyć, zwiększając proporcjonalnie wielkość dotychczas spożywanych posiłków lub wprowadzając dodatkową przekąskę. Spożywanie zbyt małej ilości energii może spowodować zmniejszenie produkcji pokarmu, negatywnie wpłynąć na stan odżywienia matki i rozwinięcie się u niej niedoborów pokarmowych. Z tego względu warto zrezygnować z bardzo restrykcyjnych diet redukcyjnych. Zarówno w trakcie stosowania diety roślinnej, jak i podczas laktacji niezwykle ważne jest dostarczenie do organizmu odpowiednich ilości białka. Wraz ze zwiększającym się zapotrzebowaniem energetycznym proporcjonalnie zwiększać powinno się spożycie białka, by utrzymać je na poziomie ok. 10–20% całkowitej energetyczności diety. Aby zapewnić tę ilość, warto w diecie wegańskiej w jak największej liczbie posiłków (wszystkich głównych oraz większości przekąsek) uwzględniać źródła białka – tofu, rośliny strączkowe i ich przetwory (np. Makarony czy mąki), a w diecie wegetariańskiej – nabiał czy jaja. Jako dodatek do koktajlu czy owsianki można także wykorzystywać wegańskie odżywki białkowe. Podczas karmienia piersią zwiększa się także spożycie tłuszczów (wraz ze wzrostem kaloryczności diety). Ważne, aby dostarczać je przede wszystkim w formie orzechów i nasion (będących również źródłem białka), a ograniczać źródła nasyconych kwasów tłuszczowych oraz kwasów tłuszczowych trans – przede wszystkim oleje kokosowy i palmowy, wysokoprzetworzoną żywność, ciastka i słodycze. W kontekście tłuszczów niezwykle istotne jest także zadbanie o podaż kwasów tłuszczowych omega-3, w szczególności DHA (dokozaheksaenowy), który wspiera m. in. Prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka. Dostarczenie go w wystarczającej ilości ze źródeł roślinnych byłoby bardzo trudne, dlatego suplementację DHA w ilości 200 mg/dzień zaleca się wszystkim karmiącym, a kobiety niespożywające ryb powinny zwiększyć tę dawkę do 400–600 mg/dzień.3. Mikroelementy podczas okresu karmienia piersią
Okres, w którym mleko jest głównym źródłem pożywienia dla niemowląt, charakteryzuje się zmieniającymi się wymaganiami na większość witamin i minerałów w diecie roślinnej. Źródło: Kibil I., Wege. Dieta roślinna w praktyce, Warszawa 2023. W okresie laktacji może być potrzebny zwiększony pobór witamin C, E i B, jednak dostarczenie ich w odpowiednich ilościach nie powinno stanowić problemu, jeśli jadłospis obejmować będzie produkty typowe dla diety roślinnej, takie jak pełnoziarniste zboża, płatki owsiane, nasiona strączkowe, orzechy, nasiona lub zielone warzywa. Wymagania na witaminę A mogą być nawet dwukrotnie większe niż wcześniej – dlatego warto starać się spożywać owoce i warzywa będące źródłem beta-karotenu, takie jak marchew, papryka, bataty, dynia, pomidory, szpinak lub brzoskwinie, oraz spożywać je w połączeniu z produktami zawierającymi tłuszcz, który ułatwia przyswajanie beta-karotenu (przekształconego do aktywnej formy witaminy A). Witamina B12 występuje naturalnie tylko w żywności pochodzenia zwierzęcego, w związku z czym osoby na diecie wegańskiej mogą dostarczyć ją do organizmu jedynie z produktów wzbogaconych oraz suplementów diety. W okresie laktacji zapotrzebowanie na tę witaminę może wzrosnąć, dlatego warto rozważyć włączenie indywidualnie dobranej suplementacji, aby zapewnić odpowiednie zapotrzebowanie.4. Płynne substancje
Podczas karmienia piersią, wymagania dotyczące substancji płynnych wzrastają również od 2000 ml do 2700 ml. Obejmuje to zarówno napoje (woda, soki, wywar zielony), jak i wodę pochodzącą z pokarmów (w postaci zup, zawartą w owocach, warzywach itp.).5. Napój przygotowany z prażonych i zmielonych ziaren kawy
Ze względu na zawartość kofeiny w kawie istnieją wątpliwości dotyczące jej spożycia. Obecnie Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uważa, że spożycie 200 mg kofeiny dziennie jest bezpieczne, co odpowiada przybliżeniu dwóm filiżankom kawy lub sześciu szklankom herbaty. Należy pamiętać, że kofeina jest również obecna w napojach takich jak cola, a także w kakao i czekoladzie.6. Wsparcie żywieniowe
Stosowanie diety roślinnej wiąże się z koniecznością wprowadzenia uzupełnień, aby utrzymać odpowiedni stan żywienia kobiety oraz wspierać odpowiednie wytwarzanie pożywienia. W tabeli przedstawiono dawki składników, których warto uzupełniać. Należy podkreślić, że niektóre kobiety mogą potrzebować stosowania dodatkowych uzupełnień lub innych dawek, więc należy skonsultować się z lekarzem. Źródło: Kibil I., Wege. Dieta roślinna w praktyce, Warszawa 2023.7. Co powinno być unikane podczas karmienia piersią
W okresie karmienia piersią nie jest konieczne przestrzeganie diet eliminacyjnych, chyba że stan zdrowia matki wymaga tego. Nie ma również potrzeby przerwania karmienia piersią, jeśli u niemowlęcia pojawią się kolki. Jest to zaburzenie funkcjonowania przewodu pokarmowego dziecka, które samoistnie ustępuje, a jego przyczyny nie są dobrze zrozumiane. Nie ma wpływu na ich występowanie dieta matki. Nie ma więc konieczności eliminacji produktów uważanych za wiatropędne (np. cebula, kapusta, strączkowe), jeśli są dobrze tolerowane przez matkę karmiącą. Nie należy również unikać przedwczesnego wykluczania produktów potencjalnie alergizujących.8. Wpływ diety wegańskiej na skład mleka kobiecego
Dotychczasowe badania naukowe sugerują, że mleko kobiece zawiera zbliżone ilości składników makro- i mikroelementów wśród osób przyjmujących tradycyjną i roślinną dietę (N. Ureta-Velasco i współpracownicy, 2023; M. Perrin i współpracownicy, 2022). Niemniej jednak, stwierdzane są pewne różnice w stężeniu witaminy B12 i DHA, które często są niższe u osób żywiących się roślinnie, co wskazuje na konieczność wzmożonej suplementacji. Podkreśla się również znaczenie odpowiedniej dostawy energii. Osoby żywiące się roślinnie zwykle spożywają mniejszą ilość kalorii niż osoby stosujące dietę tradycyjną. Chociaż początkowo niedostateczna dostawa energii nie ma wpływu na ilość ani jakość mleka, może jednak prowadzić do niedożywienia matki, co może mieć niekorzystne konsekwencje zdrowotne i w skrajnych przypadkach doprowadzić do zmniejszonej produkcji mleka.
