Szukaj
Język
Roślinna dieta podczas karmienia piersią
Spis treści
1. Rodzaje diet opartych na roślinach i bezpieczeństwo ich stosowania
Spośród diet opartych na roślinach można wyróżnić kilka odmian – do najbardziej popularnych należą wegetarianizm (zwany także laktoowowegetarianizmem), który zakłada rezygnację ze spożycia mięsa oraz ryb, dopuszczając produkty pochodzenia zwierzęcego (np. Jajka, mleko, miód), oraz weganizm, który wyklucza mięso i ryby, a także wszystkie inne produkty pochodzenia zwierzęcego. Część osób rezygnuje także ze spożycia mleka, ale w swojej diecie dopuszcza spożycie jaj (owowegetarianizm) lub włącza do diety mleko, ale wyklucza jaja (laktowegetarianizm). Stanowisko Amerykańskiej Akademii Żywienia i Dietetyki wskazuje, że poprawnie zaplanowane diety wegetariańska i wegańska mogą być bezpiecznie stosowane na każdym etapie życia, również podczas laktacji. Opinię tę popiera także polska Grupa Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych w okresie laktacji (A. Bzikowska-Jura i wsp. 2023). Jednak kluczowe jest użycie terminu 'poprawnie zaplanowany', co oznacza, że dieta musi być zbalansowana w taki sposób, by dostarczała niezbędnych ilości składników odżywczych oraz energii i jednocześnie uwzględniała potrzeby kobiet karmiących piersią.2. Energia i składniki makro
Produkcja pokarmu jest procesem, który wymaga dużych nakładów energii, dlatego kobiety karmiące piersią powinny dostarczać jej w większej ilości. Przyjmuje się, że całkowite zapotrzebowanie energetyczne w tym okresie zwiększa się o ok. 500 kcal w ciągu pierwszych 6 miesięcy laktacji, a w kolejnych miesiącach stopniowo maleje. Dodatkową energię można dostarczyć, zwiększając proporcjonalnie wielkość dotychczas spożywanych posiłków lub wprowadzając dodatkową przekąskę. Spożywanie zbyt małej ilości energii może spowodować zmniejszenie produkcji pokarmu, negatywnie wpłynąć na stan odżywienia matki i rozwinięcie się u niej niedoborów pokarmowych. Z tego względu warto zrezygnować z bardzo restrykcyjnych diet redukcyjnych. Zarówno w trakcie stosowania diety roślinnej, jak i podczas laktacji niezwykle ważne jest dostarczenie do organizmu odpowiednich ilości białka. Wraz ze zwiększającym się zapotrzebowaniem energetycznym proporcjonalnie zwiększać powinno się spożycie białka, by utrzymać je na poziomie ok. 10–20% całkowitej energetyczności diety. Aby zapewnić tę ilość, warto w diecie wegańskiej w jak największej liczbie posiłków (wszystkich głównych oraz większości przekąsek) uwzględniać źródła białka – tofu, rośliny strączkowe i ich przetwory (np. Makarony czy mąki), a w diecie wegetariańskiej – nabiał czy jaja. Jako dodatek do koktajlu czy owsianki można także wykorzystywać wegańskie odżywki białkowe. Podczas karmienia piersią zwiększa się także spożycie tłuszczów (wraz ze wzrostem kaloryczności diety). Ważne, aby dostarczać je przede wszystkim w formie orzechów i nasion (będących również źródłem białka), a ograniczać źródła nasyconych kwasów tłuszczowych oraz kwasów tłuszczowych trans – przede wszystkim oleje kokosowy i palmowy, wysokoprzetworzoną żywność, ciastka i słodycze. W kontekście tłuszczów niezwykle istotne jest także zadbanie o podaż kwasów tłuszczowych omega-3, w szczególności DHA (dokozaheksaenowy), który wspiera m. in. Prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka. Dostarczenie go w wystarczającej ilości ze źródeł roślinnych byłoby bardzo trudne, dlatego suplementację DHA w ilości 200 mg/dzień zaleca się wszystkim karmiącym, a kobiety niespożywające ryb powinny zwiększyć tę dawkę do 400–600 mg/dzień.3. Mikroelementy w okresie laktacji
Okres karmienia piersią składa się z czasu, w którym zmienia się zapotrzebowanie na większość witamin i składników mineralnych. Źródło: Kibil I., Wege. Dieta roślinna w praktyce, Warszawa 2023. Podczas karmienia piersią może ulec zwiększeniu zapotrzebowanie na witaminy C, E oraz z grupy B, choć jeśli w jadłospisie uwzględni się produkty szeroko występujące w diecie roślinnej (pełnoziarniste zboża, płatki owsiane, nasiona strączkowe, orzechy, nasiona czy zielone warzywa), dostarczenie ich w odpowiedniej ilości nie powinno stanowić problemu. Zapotrzebowanie na witaminę A może się niemal dwukrotnie zwiększyć – warto zatem uwzględniać w posiłkach owoce i warzywa będące źródłem beta-karotenu (m.in. marchew, papryka, bataty, dynia, pomidory, szpinak, brzoskwinia) i spożywać je w połączeniu ze źródłami tłuszczu, który ułatwia przyswajanie beta-karotenu (przekształcanego do aktywnej formy witaminy A). Witamina B12 występuje naturalnie w żywności pochodzenia zwierzęcego, w związku z czym osoby na diecie wegańskiej mogą dostarczyć ją do organizmu jedynie z produktów wzbogaconych oraz suplementów diety. Podczas karmienia piersią zapotrzebowanie na tę witaminę może wzrosnąć, dlatego warto rozważyć włączenie indywidualnie dobranej suplementacji na podstawie oceny jej zapasów w organizmie.4. Substancje płynne
Podczas karmienia piersią wzrasta również zapotrzebowanie na substancje płynne – od 2000 ml do 2700 ml. Obejmuje to zarówno napoje (woda, soki, napary), jak i wodę przyjmowaną z pożywienia (w postaci zup, zawartą w owocach, warzywach itp.).5. Napój sporządzony z palonych i zmielonych ziaren kawowca
Ze względu na zawartość kofeiny wątpliwości może budzić picie kawy. Obecnie stanowisko Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uznaje za bezpieczne przyjęcie 200 mg kofeiny dziennie, co odpowiada mniej więcej 2 filiżankom kawy bądź 6 szklankom herbaty. Należy pamiętać, że kofeinę zawierają także napoje typu cola, a także kakao i czekolada.6. Uzupełnianie diety
Zastosowanie diety roślinnej wiąże się z koniecznością wprowadzenia uzupełnień, aby utrzymać dobry stan żywienia kobiety oraz wspomóc odpowiednie wytwarzanie pokarmu. W tabeli przedstawiono dawki składników, których warto uzupełniać. Należy podkreślić, że niektóre kobiety mogą potrzebować stosowania dodatkowych uzupełnień bądź innych dawek, więc należy skonsultować się z lekarzem. Źródło: Kibil I., Wege. Dieta roślinna w praktyce, Warszawa 2023.7. Co unikać podczas karmienia piersią
W okresie karmienia piersią nie jest wymagane stosowanie diet eliminacyjnych, o ile stan zdrowia matki ich nie wymaga. Nie ma również konieczności rezygnacji z karmienia piersią, jeżeli u dziecka pojawiają się kolki niemowlęce. Jest to zaburzenie czynności przewodu pokarmowego dziecka, które ustępuje samoistnie, a jego przyczyny nie są dobrze poznane. Na ich występowanie nie wpływa jednak dieta matki. Nie ma zatem konieczności wykluczania produktów uznawanych za wzdymające (np. Cebula, kapusta, rośliny strączkowe), jeżeli są dobrze tolerowane przez kobietę karmiącą. Nie należy również profilaktycznie rezygnować z pokarmów potencjalnie alergizujących.8. Wpływ diety wegańskiej na skład mleka kobiecego
Dotychczasowe badania naukowe wskazują, że mleko kobiece zawiera zbliżoną ilość składników makro- i mikroelementów w grupie osób stosujących dietę tradycyjną oraz roślinną (N. Ureta-Velasco i wsp., 2023; M. Perrin i wsp., 2022). Niektóre różnice są obserwowane w stężeniach witaminy B12 i kwasu DHA, które często są niższe w mleku osób żywiących się roślinnie, co potwierdza konieczność stosowania suplementacji. Podkreśla się również znaczenie odpowiedniej podaży energii. Osoby stosujące dietę roślinną często spożywają mniejszą ilość kalorii niż osoby stosujące dietę tradycyjną. Choć początkowo niedostateczna podaż energii nie wpływa na ilość ani jakość mleka, to może prowadzić do niedożywienia matki, co może mieć negatywne konsekwencje zdrowotne i w skrajnych przypadkach doprowadzić do zmniejszonej produkcji mleka.
