Szukaj
Język
Prawda i błędy dotyczące cukrzycy typu 2
Spis treści
1. Unikaj prostych węglowodanów przy cukrzycy typu 2 – MIT
Węglowodany to jeden z makroelementów, które odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu. Ich głównym zadaniem jest dostarczanie energii, a także wpływanie na poziom cukru we krwi. Osoby cierpiące na cukrzycę typu 2 często obawiają się ich spożycia, gdyż mogą one spowodować hiperglikemię. Jednakże, należy podkreślić, że węglowodany to szerokie pojęcie, obejmujące wiele związków o różnych właściwościach. Wśród nich możemy wyróżnić m.in. węglowodany proste, które szybko podnoszą poziom cukru we krwi oraz węglowodany złożone, które wydzielają glukozę wolniej i dłużej utrzymują poczucie sytości. Ich właściwości są określane m.in. przez Indeks glikemiczny. Produkty o wysokim Indeksie glikemicznym powodują szybki wzrost poziomu cukru we krwi, zaś produkty o niskim Indeksie glikemicznym, takie jak pełnoziarniste produkty, warzywa i niektóre owoce, wydzielają glukozę wolniej. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, produkty o niskim Indeksie glikemicznym powinny stanowić podstawę diety osób cierpiących na cukrzycę typu 2.2. Dieta ketogeniczna to najlepszy schemat odżywiania dla osób z cukrzycą - według MIT
Obawy dotyczące spożywania węglowodanów często prowadzą do wyboru regimenów odżywiania o niskiej zawartości tego makroskładnika. Jednym z nich jest dieta ketogeniczna, która zakłada znaczące ograniczenie podaży węglowodanów - do około 50 g dziennie. W praktyce oznacza to rezygnację z produktów zbożowych, większości warzyw oraz owoców (dopuszczalne są produkty niskoskrobiowe oraz o niskiej zawartości cukru) oraz innych źródeł węglowodanów. Przez kilka lat dieta ketogeniczna zyskiwała popularność, trwała także dyskusja na temat zasadności jej stosowania w cukrzycy typu 2. Przegląd badań prowadzonych wśród pacjentów, u których dodatkowo stwierdzono nadwagę bądź otyłość, wskazał na potencjalne korzyści - redukcję masy ciała, poprawę kontroli glikemii czy parametrów lipidowych, jednak zmiany te (z wyjątkiem poziomu trójglicerydów i cholesterolu frakcji HDL) nie różniły się istotnie od efektów regimenów kontrolnych (normowęglowodanowych) (C. Zhou i wsp. 2022). Warto także podkreślić, że obserwacje były prowadzone na niewielkich grupach, przez krótki czas, dlatego trudno określić długoterminowe skutki stosowania tej diety. Jest to regimen odżywiania o bardzo rygorystycznych zasadach, których utrzymanie może być trudne w dłuższej perspektywie. Warto zatem zwracać się w kierunku innych regimenów odżywiania o udowodnionej skuteczności w cukrzycy typu 2, takich jak dieta DASH czy dieta śródziemnomorska (D. Włodarek 2020).3. Przyrządzanie żywności zwiększa indeks glikemiczny produktów - Fakt
Obróbka cieplna jest jednym z czynników wpływających na indeks glikemiczny produktów spożywczych. Podczas gotowania, smażenia lub pieczenia produktów zbożowych i skrobiowych (np. ziemniaków, kaszy, makaronu) zachodzi proces żelifikacji skrobi. W jego trakcie następuje zwiększenie zdolności cząsteczek skrobi do absorpcji wody pod wpływem podwyższonej temperatury, co prowadzi do ich rozpadu. W efekcie, skrobia staje się bardziej podatna na działanie enzymów trawiennych, co prowadzi do szybszego wchłaniania glukozy oraz podwyższenia jej poziomu we krwi. Produkty takie jak ryż lub makaron rozgotowane będą miały więc wyższy indeks glikemiczny niż te ugotowane al dente, w których proces żelifikacji miał miejsce w mniejszym stopniu (A. Czerwonogrodzka-Senczyna, A. Jeznach-Steinhagen, 2020).4. Ludzie z cukrzycą typu 2 powinni preferować posiłki niskowęglowodanowe, bogate w białko i tłuszcze – MIT
W kontekście cukrzycy typu 2 często mówi się o posiłkach niskowęglowodanowych, bogatych w białko i tłuszcze. Takie posiłki składają się głównie z produktów zawierających białko i tłuszcz (np. jajka, mięso, ryby, orzechy, awokado), z ograniczeniem produktów węglowodanowych, takich jak zboża lub owoce. Wskazywane są potencjalne korzyści, takie jak wolniejsze opróżnianie żołądka i bardziej stabilne poziomy glukozy we krwi po spożyciu posiłku o niskiej zawartości węglowodanów i wysokiej zawartości białka i tłuszczów. Jednak dostępne dane są ograniczone i wymagają dalszych badań.5. Zalecenia dotyczące spożycia suszonych owoców u osób z cukrzycą typu 2 - MIT
Pacjenci z cukrzycą typu 2 często wierzą, że nie mogą spożywać suszonych owoców ze względu na ich wysoki indeks glikemiczny i wysoką zawartość cukrów prostych. Jednak owoce suszone mogą być częścią zdrowej diety, jeśli są spożywane w umiarkowanych ilościach i jako część posiłku zróżnicowanego z towarzyszeniem źródeł białka, tłuszczów i włókna. Należy unikać suszonych owoców, które zawierają dodatkowe słodzenie. Zaleca się również obserwowanie indywidualnej reakcji organizmu po spożyciu posiłku zawierającego suszone owoce.6. W cukrzycy typu 2 nie można spożywać owoców - według MIT
W rozmowach na temat odżywiania w cukrzycy typu 2 spotyka się często twierdzenie, że owoce nie powinny znaleźć się w diecie, a szczególnie często wzmiankowane są banany i winogrona. Jest to związane z zawartością fruktozy, czyli cukru prostej charakterystycznej dla owoców, oraz wartością indeksu glikemicznego tych produktów, który wynosi odpowiednio 62 i 45. Cukry proste, w tym fruktoza, powinny być ograniczone w diecie. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, by ich ilość w diecie nie przekraczała 50 g dziennie (L. Czupryniak i wsp. 2023). Nie oznacza to jednak całkowitego usunięcia owoców z jadłospisu, ponieważ są one również źródłem błonnika, witamin i składników mineralnych. Podobnie jak w przypadku owoców suszonych, istotna jest ilość, forma podania i inne składniki potrawy. Warto sięgać po świeże lub mrożone owoce (ograniczać te w syropach), podawane w całości (rozdrobnienie, np. w smoothie, zwiększa indeks glikemiczny owocu). Jeżeli jest taka możliwość, warto wybrać te mniej dojrzałe, które zawierają mniej cukrów prostych.7. Przetwarzanie ziemniaków zmniejsza ich indeks glikemiczny - FAKT
Jak wcześniej wspomniano, temperatura jest jednym z czynników, które wpływają na indeks glikemiczny produktu. Wysoka temperatura powoduje, że skrobia ulega żelowaniu i jest łatwiej przyswajalna w przewodzie pokarmowym. Jednak w niskich temperaturach występuje proces odwrotny - cząsteczki skrobi przechodzą w formę uporządkowaną i krystaliczną, charakterystyczną dla tzw. skrobi opornej. Nie jest ona wrażliwa na działanie enzymów trawiennych, więc spożywanie jej w tej formie nie powoduje tak dużego wzrostu poziomu glukozy we krwi (należy zauważyć, że nie cała zawarta w produkcie skrobia ulega przekształceniu). W jelicie grubym ulega jednak procesowi fermentacji, co stanowi pożywkę dla bakterii jelitowych. Ponadto produkty fermentacji, takie jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu, np. poprawiają wchłanianie składników mineralnych oraz obniżają stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi (A. Czerwonogrodzka-Senczyna, A. Jeznach-Steinhagen 2020).8. W cukrzycy typu 2 można rozważyć stosowanie intermittent fasting (IF) - MIT
Intermittent fasting (IF), znane również jako przerywane post, jest stosunkowo nowym sposobem odżywiania się, który zakłada ograniczenie spożywania posiłków w ściśle określonych ramach czasowych. Istnieje wiele jego odmian, w tym 24-godzinne post, raz lub dwa razy w tygodniu, lub codzienne spożywanie posiłków tylko w wyznaczonych godzinach (np. 6 godzin jedzenia, 18 godzin postu). W miarę wzrostu jego popularności pojawiają się dyskusje na temat zastosowania IF w chorobach, w szczególności cukrzycy typu 2. Dostępne badania sugerują możliwy korzystny wpływ IF na parametry metaboliczne, takie jak obniżone stężenie insuliny na czczo lub zmniejszenie insulinooporności. Jednak należy zaznaczyć, że te badania były prowadzone na małych grupach osób zdrowych na krótkim okresie czasu (średnio od kilku tygodni do kilku miesięcy). Ponadto, istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii w okresach głodzenia, co może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia.9. Ludzie z cukrzycą typu 2 powinni spożywać dwie dawki pokarmowe dziennie - MIT
Dlatego też konieczne jest prowadzenie kolejnych długoterminowych obserwacji na większej liczbie pacjentów. Obecnie model pożywiania z przerwami nie jest rekomendowany dla cukrzycy typu 2 (A. Zubrzycki i wsp. 2018; I. Vasim, C. N. Majeed, M. D. DeBoer 2022). Liczba posiłków w diecie osoby z cukrzycą typu 2 jest sprawą indywidualną, jednak zaleca się spożywanie mniejszych, ale częstszych porcji pokarmowych. Jako optymalny wskazuje się wzór składający się z 4-6 posiłków. Istotne jest także utrzymywanie regularności i unikanie długich przerw pomiędzy spożywaniem posiłków. Warto także zwrócić uwagę na rozkład kaloryczności w ciągu dnia - śniadanie i obiad powinny dostarczyć największą ilość energii, mniej zaś powinno pochodzić z kolacji i przekąsek.
