Szukaj
Język
Jak wybierać posiłki w okresie letnim? Praktyczny przewodnik po letniej diecie
Spis treści
1. Jak zmienia się apetyt podczas upałów
Niektóre badania sugerują, że ekspozycja na wysokie temperatury może wpływać na regulację głodu, jednakże mechanizmy pozostają nie do końca wyjaśnione. Przykładem jest obserwacja żołnierzy wykonujących ćwiczenia fizyczne w różnych warunkach termicznych. Zauważyli oni spadek poziomu ghreliny (hormonu silnie stymulującego łaknienie) oraz wzrost stężenia peptydu YY (odpowiedzialnego za sygnalizowanie sytości). Należy jednak podkreślić, że te zmiany hormonalne mogły być spowodowane nie tylko aktywnością przy wysokich temperaturach, ale również intensywnym wysiłkiem fizycznym oraz preferencyjną adaptacją innych czynników środowiskowych do ciepła. Autorzy wymienionej pracy podkreślili, że wzrost poziomu peptydu YY nie był jednoznacznie związany z otaczającymi temperaturami (I. Mandic et al. 2019). Te wyniki powinny być traktowane jako ciekawa hipoteza, która może częściowo tłumaczyć obserwowane zmiany w apetycie podczas fal upałów, lecz wymaga to dalszych, bardziej szczegółowych analiz. Podobne wnioski wynikają z innych badań, które nie wykazały znaczącego wpływu wysokich temperatur na całkowite spożycie energii, subiektywne odczucia głodu lub apetyt. Jednak zauważono wyraźną zmianę preferencji dietetycznych - w gorące dni częściej wybiera się chłodne, lekkie posiłki, a gorące, tłuste dania wybiera się rzadziej. Te rodzaje reakcji stanowią naturalny mechanizm adaptacyjny ciała, który w wysokich temperaturach dąży do ograniczenia produkcji ciepła i utrzymania komfortu termicznego (M. Coca et al. 2024). Dodatkowo zwiększone spożycie wody, zmiany aktywności fizycznej i rytm dobowy mogą również wpływać na apetyt i wielkość spożywanych posiłków.2. Sezonowe warzywa i owoce - podstawa letniego menu
Warzywa i owoce odgrywają kluczową rolę w diecie, zwłaszcza w czasie lata, kiedy dostępność świeżych, lokalnych produktów jest największa. Są one bogatym źródłem cennych składników odżywczych, w tym witamin (np. C, A, K oraz witamin z grupy B), składników mineralnych (takich jak potas, magnez, mangan), błonnika pokarmowego oraz różnorodnych związków bioaktywnych, takich jak polifenole, karotenoidy i antocyjany. Regularne spożywanie warzyw i owoców może wpłynąć na polepszenie funkcjonowania układu odpornościowego, regulację ciśnienia krwi, utrzymanie prawidłowej wagi ciała i ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Dodatkowo, może zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, pewnych rodzajów nowotworów oraz wspierać zdrowie przewodu pokarmowego i narządu wzroku (T. C. Wallace i wsp. 2019).3. Dlaczego warto korzystać z produktów sezonowych
Wybór sezonowych warzyw i owoców przynosi liczne korzyści zdrowotne, ekologiczne i ekonomiczne. Produkty te charakteryzują się wyższą wartością odżywczą i większą zawartością antyoksydantów, ponieważ są zbierane podczas pełnej dojrzałości i trafiają do konsumentów krótko po zbiorze, co także wpływa na ich bardziej intensywny smak, aromat i sokowitość. Możliwość zaspokojenia zapotrzebowania w określonych porach roku sprawia, że są one ogólnie bardziej dostępne finansowo dla konsumentów, a ich wybór wspiera lokalnych producentów i gospodarkę, co jednocześnie ogranicza emisję dwutlenku węgla związaną z transportem i długotrwałym przechowywaniem produktów spożywczych (B. Boon, R. Schifferstein 2022).4. Jakie owoce i warzywa są najlepsze w sezonie letnim?
W czerwcu, lipcu i sierpniu szczyt sezonowości osiągają między innymi: - poziomki, wiśnie, śliwki, maliny, agrest, borówki, jagody, jeżyny, morele, brzoskwinie, nektarynki, arbuzy, melony, winogrona; - pomidory, ogórki, cukinia, bakłażany, papryka, kalafior, brokuły, fasola szparagowa, młode ziemniaki, marchew, sałaty, rzodkiewka, cebula dymka, koper i pietruszka.5. Jak stworzyć posiłki letnie, aby poprawić zdrowie i dobre samopoczucie
Zalecenia dotyczące tworzenia letnich posiłków pozostają spójne z obecnymi wytycznymi żywieniowymi uwzględniającymi odpowiednią dostarczenie wszystkich makroskładników. Każde jedzenie powinno zawierać źródło kompletnego białka (mięso drobiowe, ryby, jaja, fermentowane produkty mleczne, nasienie roślin strączkowych), nienasycone kwasy tłuszczowe (olej roślinny, orzechy, nasiona, awokado, tłuste morskie ryby) oraz kompleksowe węglowodany (produkty pełnoziarniste, kasze, ryż, makarony). Kluczowym elementem jest udział warzyw i owoców, które powinny stanowić co najmniej połowę objętości każdego posiłku. To zapewnia właściwą podaż witamin, składników mineralnych, błonnika oraz związków bioaktywnych o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. W sezonie letnim preferowane są potrawy o mniejszej gęstości energetycznej, łatwostrawne i bogate w wodę, które sprzyjają utrzymaniu właściwego nawodnienia i nie obciążają przewodu pokarmowego. Zaleca się stosowanie technik kulinarne minimalizujące utratę składników odżywczych i ograniczające ilość tłuszczu, takich jak gotowanie na parze, duszenie, pieczenie czy serwowanie potraw na zimno.6. Z jakich produktów warto w lecie zrezygnować, aby nie czuć się ciężko
W okresie letnim organizm jest szczególnie narażony na obciążenia związane z wysokimi temperaturami, dlatego odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę. Do wyboru powinny być produkty, które dają poczucie lekkości, poprawiają trawienie i wspierają ogólne samopoczucie. Warto ograniczyć: - - ciężkie, tłuste i smażone produkty, takie jak kotlety, frytki czy panierowane mięsa, - - fast foody i produkty o wysokim stopniu przetwarzania, - - produkty o dużej zawartości soli, takie jak chipsy, słone przekąski i topione sery, - - sosy na bazie majonezu, śmietany lub tłustych serów, - - produkty wytworzone z białego pieczywa i słodkich wypieków, - - ostre przyprawy i produkty rozgrzewające, takie jak chili, pieprz i imbir, - - alkohol. Ograniczenie tych produktów z codziennej diety pomaga uzyskać lekkość, ułatwia trawienie i pozwala lepiej znosić letnie upały.7. Nieoceniona rola odpowiedniego nawodnienia podczas upałów
W okresach wysokich temperatur, odpowiednie nawodnienie odgrywa kluczową rolę dla utrzymania zdrowia i poprawnego funkcjonowania organizmu. Podczas upałów ciało traci płyny znacznie szybciej, głównie przez intensywne pocenie się, co prowadzi nie tylko do utraty wody, ale także do utraty elektrolitów, takich jak sód, potas i magnez. Adekwatna hydratacja jest niezbędna do utrzymania skutecznej termoregulacji, transportu składników odżywczych i usuwania produktów metabolicznych, a także do prawidłowego funkcjonowania serca, mięśni i układu nerwowego. Nawet niewielki deficyt wody może prowadzić do objawów takich jak zmęczenie, spadek koncentracji, bóle głowy, osłabienie lub koordynacja ruchowa. Ryzyko odwodnienia jest szczególnie wysokie u dzieci, osób starszych i przewlekle chorych, co może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udar cieplny (N. A. Shaheen i wsp. 2018). Normy żywienia dla populacji Polski zalecają spożycie co najmniej 2 litrów wody na dobę dla dorosłej kobiety i 2,5 litra na dobę dla mężczyzny (E. Rychlik i wsp. 2024). Inne zalecenia sugerują spożywanie około 30 ml wody na każdy kilogram masy ciała. Przy intensywnym wysiłku fizycznym lub długotrwałym przebywaniu na słońcu zapotrzebowanie na wodę wzrasta, więc warto określać je indywidualnie. Najlepszym rozwiązaniem jest regularne spożywanie czystej wody w małych ilościach przez cały dzień, zanim pojawi się odczucie pragnienia. Można wybierać wodę przefiltrowaną, źródlaną lub mineralną w zależności od preferencji i potrzeb. Zaleca się również spożywanie produktów bogatych w wodę, takich jak świeże warzywa i owoce, a w przypadku zwiększonej utraty elektrolitów, np. w wyniku intensywnej aktywności fizycznej, rozważyć napoje izotoniczne, najlepiej przygotowane samodzielnie. Odpowiednie nawodnienie jest nie tylko kwestią komfortu, ale przede wszystkim środkiem zapobiegawczym wobec potencjalnie poważnych zaburzeń zdrowotnych, które mogą pojawić się w wyniku odwodnienia podczas upałów.
