Szukaj
Język
Jadłospis przy endometriozie – może on pomóc?
Spis treści
1. Co to jest endometrioza - definicja, objawy, diagnostyka
Endometrioza jest chorobą ginekologiczną, autoimmunologiczną, która polega na nieprawidłowym rozroście się śluzówki macicy poza jej granice. Endometrium jest tkanką, która powinna wyściełać wyłącznie macicę, jednak w wyniku nieprawidłowości może ona pojawiać się także w jajowodach, jajnikach, otrzewnej, pęcherzu moczowym oraz jelitach. Definicję endometriozy wprowadził w 1921 roku J.A. Sampson. Według niego endometrioza wewnątrz jamy brzusznej powstaje w wyniku przemieszczania się cząstek śluzówki macicy w trakcie miesiączki. Te cząstki powinny być usunięte przez układ odpornościowy, jednak tak się nie dzieje, co może doprowadzić do stanów zapalnych narządów.2. Objawy związane z endometriozą:
– nasilone bóle w obrębie miednicy mniejszej zarówno w trakcie miesiączki, jak i w ciągu całego cyklu, – obfite krwawienia podczas menstruacji, – ból występujący podczas współżycia seksualnego (dyspareunia), – nasilone bóle w trakcie aktywności fizycznej, – bolesne oddawanie stolca (diareę), – nudności, – wzdęcia, – bolesne oddawanie moczu i kału, – przewlekła utrata sił i energii, – trudności z płodnością. Objawy te mają negatywny wpływ na samopoczucie, nastrój, jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Badania wykazały, że u kobiet z endometriozą częściej występują objawy depresji, lęku i stresu emocjonalnego. Średni czas od wystąpienia objawów do prawidłowej diagnozy wynosi 7 lat. U 20% kobiet endometrioza jest bezobjawowa (L. Culley i wsp. 2013). Osoby najbardziej predysponowane na endometriozę to: – kobiety w wieku rozrodczym – najczęściej między 25 a 34 rokiem życia, – kobiety, u których występują krótsze cykle miesiączkowe, – dziewczynki, u których wystąpiła wczesna pierwsza miesiączka (przed 11 rokiem życia), – kobiety, u których wystąpiła późna menopauza, – kobiety szczupłe – zarówno aktualnie, jak i z niską masą urodzeniową. Na rozwój endometriozy mają wpływ współistniejące czynniki genetyczne, środowiskowe, hormonalne i immunologiczne. Występowanie endometriozy jest uwarunkowane genetycznie, dlatego często występuje w rodzinie. W przypadku rodzeństwa prawdopodobieństwo jej wystąpienia zwiększa się pięciokrotnie w zestawieniu z osobami, które nie są ze sobą spokrewnione (H. Stefansson i wsp. 2002). Czynniki środowiskowe, które wpływają na rozwój endometriozy, to ksenoestrogeny, herbicydy, pestycydy, bisfenol A, detergenty i dioksyny (M. A. Martínez-Zamora i wsp. 2015). Hormony, które w głównej mierze odpowiadają za postęp choroby, to estrogen i leptyna (A. Ji-Hie i wsp. 2015). Układ immunologiczny w odpowiedzi na powstawanie endometrium poza macicą produkuje zwiększone ilości interleukin (IL-6, IL-8, IL-25) –czynników prozapalnych. Powoduje to powstanie przewlekłego stanu zapalnego w organizmie (V. Kocbek i wsp. 2015; N. Slabe i wsp. 2013).3. Diagnostyka endometriozy jest oparta na:
– zbieraniu szczegółowych danych na temat występujących objawów podczas rozmowy z pacjentką i ich ocenie, – podwyższonym ryzyku zachorowania w przypadku występowania endometriozy w rodzinie, – ocenie jamy brzusznej i miednicy, – ultrasonografii przezpochwowej (USG), – rezonansu magnetycznego (MRI), – laparoskopii i badaniu wycinka. W przypadku endometriozy stosuje się głównie leczenie operacyjne i indywidualne terapie hormonalne.4. Produkty żywieniowe zmniejszające szanse rozwinięcia się endometriozy
Produkty żywieniowe, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia endometriozy, to: - warzywa (źródło antyoksydantów, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami), - owoce (źródło antyoksydantów, które wspierają funkcje organizmu), - produkty mleczne (źródło wapnia i witaminy D3, które są niezbędne dla zdrowia kości), - oleje rybne (źródło kwasów wielonienasyconych omega-3, które wspierają zdrowie serca), - błonnik pokarmowy (który poprawia trawienie), - kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (które poprawiają funkcje mózgu). Produkty żywieniowe, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia endometriozy, to: - produkty wysokotłuszczowe (które mogą prowadzić do nadwagi i otyłości), - kwasy tłuszczowe nasycone (które mogą prowadzić do problemów z sercem), - tłuszcze trans (które mogą prowadzić do problemów z sercem), - alkohol (który może prowadzić do problemów z wątrobą).5. Dieta w endometriozie - odpowiednio zbilansowana dieta
A well-balanced diet in terms of nutrient content and nutritional intake is an important component of endometriosis therapy. However, it is best indicated that a varied diet based on products with anti-inflammatory effects may increase the symptoms of endometriosis, so it is not recommended, as opposed to a high-fat diet, which has a beneficial effect on the metabolism of the body's fat-soluble hormones.6. Najistotniejsze zasady odżywiania w endometriozie
Ograniczyć spożycie wyrobów przetworzonych, potraw gotowych (uwzględniając nabiał i mąkę). Ograniczyć spożycie czerwonego mięsa oraz jego produktów przetworzonych (najlepiej całkowicie wyeliminować, ale nawet ograniczenie będzie korzystne). Ograniczyć spożycie cukru (również w napojach i słodyczach). Ograniczyć spożycie produktów zbożowych zawierających gluten (warto włączyć naturalne zboża bezglutenowe – jagłę, kukurydzę, ryż, proso, grykę, amarantus, komosę). Zwiększyć spożycie warzyw (przede wszystkim czerwonej papryki, cebuli, czosnku, pora, czerwonej cebuli – źródła kwercetyny – substancji o działaniu przeciwzapalnym). Zwiększyć spożycie roślin strączkowych (zwłaszcza czerwonej i zielonej soczewicy, czerwonej fasoli), ale unikać nadmiernego spożycia soi i jej produktów przetworzonych (zawiera ona naturalne fitoestrogeny, które mogą nasilać dolegliwości związane z endometriozą). Warto jednak pamiętać, że taka reakcja jest możliwa po regularnym przyjmowaniu bardzo dużych ilości soi. Zwiększyć spożycie owoców (przede wszystkim truskawki, jeżyny, maliny, aronie, czarne porzeczki, wiśnie, morele). Zwiększyć spożycie produktów dostarczających kwasy omega-3 (np. Oleje lniany, konopny, z wiesiołka, orzechy włoskie, nasiona chia, siemię lniane, awokado, łosoś, śledź). Istotne może być także włączenie suplementacji witaminą D3 i N-acetylocysteiną, by zahamować rozwój endometriozy (M. Miyashita i wsp. 2016; M. G. Porpora i wsp. 2013). Ważne, by taką suplementację skonsultować najpierw z lekarzem i dietetykiem, a także wykonać odpowiednie badania. Gdy występują nadwaga lub otyłość, zalecane jest unormowanie masy ciała i zredukowanie ilości tkanki tłuszczowej, gdyż wpływa to korzystnie na gospodarkę hormonalną. Dodatkowo warto uprawiać aktywność fizyczną, która poprawia samopoczucie, funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wpływa na perystaltykę jelit. Ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i tłuszczów trans, stosowanie urozmaiconej diety bogatej w rośliny strączkowe, warzywa, owoce i produkty będące źródłem kwasów omega-3 mogą wpływać na zmniejszenie ryzyka wystąpienia endometriozy i łagodzić jej objawy.
