Szukaj
Język
Dziecko na diecie wegetariańskiej – czynniki do rozważenia
Spis treści
1. Weganizm i wegetarianizm - definicje, typy i różnice
Weganizm i wegetarianizm to dwa style odżywiania, które ograniczają lub eliminują produkty pochodzenia zwierzęcego. Weganizm charakteryzuje się całkowitą rezygnacją z produktów zwierzęcych, podczas gdy wegetarianizm może być bardziej lub mniej restrykcyjny w zależności od typu diety. Zarówno wegetarianizm, jak i weganizm mają korzenie w dbałości o zdrowie, aspektach ekologicznych i kulturowych, a także troską o losy zwierząt hodowlanych.2. Rodzaje diety wegańskiej
– eliminuje spożywanie wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, łącznie z jajkami oraz produktami mlecznymi. Niektórzy zwolennicy tego typu diety decydują się także na rezygnację z używania miodu. Ten model żywienia często wiąże się z proekologicznym stylem życia oraz unikaniem zakupu produktów skórzanych, wykonanych z futer oraz kosmetyków testowanych na zwierzętach.3. Mlekowo-wegetarianizm
Jedna z najbardziej popularnych odmian wegetarianizmu, która poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie jajek oraz produktów mlecznych.4. Mleczno-wegetarianizm
W opcjach spożywczych może zawierać produkty mleczne; jajka oraz inne produkty zwierzęce są wykluczone.5. Owowegetarianizm to konkretny rodzaj diety roślinnej, która eliminuje z jadłospisu nie tylko mięso, ale także mleko i wszelkie produkty mleczne, jednak zezwala na spożywanie jaj.
Owowegetarianizm jest dieta, która eliminuje z jadłospisu nie tylko mięso, ale także mleko i jego przetwory, pozwalając na spożywanie jaj.6. Witarianizm
– – odmawia przyjmowania posiłków ugotowanych, a jedyną podstawą diety jest żywność pochodzenia roślinnego, spożywana w sposób surowy.7. Owocowe Odżywianie
– – bardzo surowa forma wegetarianizmu oparta wyłącznie na spożywaniu produktów, które opadły naturalnie. Wyznawcy owocowego odżywiania nie aprobują zniszczenia lub zrywania rośliny w celu jej spożycia ani nie stosują obróbki termicznej powyżej 40°C. Czasem wyróżnia się także pośrednie style żywienia: fleksiwegetarianizm (inaczej semiwegetarianizm; dopuszcza spożywanie ograniczonych ilości mięsa, jednak głównym źródłem białka są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak nasiona roślin strączkowych) oraz pescowegetarianizm (pozwala na spożywanie ryb).8. Pozycja organizacji naukowych
Numerous investigations have demonstrated a multitude of health benefits for adult vegetarians (e.g. amidst atherosclerosis, hypertension, type 2 diabetes, or obesity). In accordance with the position of the Academy of Nutrition and Dietetics, a properly balanced vegetarian diet provides adequate nutrients and is suitable for all stages of development - including children from infancy to adolescence, as well as pregnant and lactating women. However, in Polish circumstances, the exceptions are the vegan and fruitarian diets, which are challenging to appropriately balance to safeguard the necessities of a developing body. Additionally, specialists from ESPGHAN (The European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition) emphasize that implementing a vegan diet without dietetic supervision and proper supplementation may pose a risk to a child's health.9. Skład i zbilansowanie
Porównania między dietami wegetariańskimi a konwencjonalnymi wskazują na mniejszy udział tłuszczów nasyconych oraz cholesterolu w modelu roślinnym. Dodatkowo, spożywa się więcej warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, orzechów i nasion, nawozu roślinnego oraz błonnika pokarmowego. Dieta wegetariańska powinna być zbilansowana i zróżnicowana, nie może polegać na prostej eliminacji żywności pochodzenia zwierzęcego, ale na właściwym ich zastąpieniu produktami pochodzącymi z źródeł roślinnych. Należy pamiętać, że dieta roślinna, która nie jest odpowiednio skomponowana, może prowadzić do niedoborów ważnych składników odżywczych, co może zaburzać rozwój młodego organizmu, w tym hamować wzrost oraz prowadzić do niekorzystnych skutków dla rozwoju mózgu. To szczególnie dotyczy niemowląt i małych dzieci. Dlatego też, dla osób pod opieką polecana jest dieta laktoowowegetariańska, która po odpowiednim zbilansowaniu minimalizuje ryzyko niedoborów żywieniowych. Poniżej omówione zostały składniki, którym należy zwrócić szczególną uwagę.10. Potencjał energetyczny
Diety wegetariańskie zwykle zaspokajają zapotrzebowanie energetyczne dzieci i młodzieży, jednak przeciętna wartość kaloryczna często jest mniejsza niż w tradycyjnym menu. Głównymi źródłami energii są produkty zbożowe, warzywa i owoce, rośliny strączkowe, orzechy oraz tłuszcze roślinne.11. Substancja złożona z aminokwasów
Dieta lakoto-wegetariańska zapewnia odpowiednią ilość białka. W przypadku bardziej ograniczających wariantów wegetarianizmu, dobrymi źródłami tej składnika będą nasiona roślin strączkowych (soja, ciecierzyca, soczewica, groch, fasola), pełnoziarniste produkty zbożowe oraz produkty sojowe, takie jak jogurt i mleko sojowe, tofu czy tempeh. Jednakże warto zwrócić uwagę, że białko pochodzenia roślinnego może nie zaspokoić zapotrzebowania na egzogenne aminokwasy (czyli te, które organizm nie może samodzielnie syntetyzować). Dlatego też, aby białko z źródeł roślinnych zostało optymalnie wykorzystane, należy łączyć je z produktami z różnych grup, np. łączyć rośliny strączkowe z produktami zbożowymi.12. Główne lipidy
Dieta wegetariańska jest bogata w lipidy roślinne, które stanowią źródło poli-kwaśnych tłuszczów. Zaleca się, aby w diecie dzieci do 3. roku życia było obecne cholesterol wspierające prawidłowy rozwój układu nerwowego. Jego źródło w dietach laktoowowegetariańskich to jajka oraz mleko i jego przetwory. Ważne jest również uwzględnienie produktów dostarczających kwasów omega-3. W dietach roślinnych są to m.in. nasiona lniane, nasiona chia, nasiona konopi oraz zielone warzywa liściaste. Zalecane oleje dla dzieci to oliwa z oliwek i olej rzepakowy (do użycia zarówno na ciepło, jak i na zimno) oraz oleje lniane, słonecznikowe, orzechowe i z pestek dyni (do użycia tylko na zimno). Warto również rozważyć suplementację tranem lub kwasami omega-3 (na rynku dostępne są wegańskie alternatywy dla najmłodszych w kapsułkach lub kroplach).13. Suplementacja witamin w diecie wegetariańskiej
Dzieci, które przestrzegają diety wegetariańskiej, powinny uzupełniać swoje spożycie witaminy D, ponieważ jej głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego. Istnieje także ryzyko niedoboru witaminy B12, która jest obecna głównie w mięsie i przetworach mięsnych. W diecie laktoowowegatariańskiej można zapewnić jej dostępność poprzez spożycie jajek oraz produktów mlecznych, jednak w tym przypadku potrzebna będzie suplementacja. Na rynku dostępne są również produkty wzbogacone w witaminę B12, takie jak mleka roślinne, płatki i kaszki. Niedobór witaminy B12 może być szczególnie niebezpieczny dla dzieci, ponieważ może prowadzić do upośledzenia rozwoju i chorób układu nerwowego. Objawami niedoboru są m.in. brak apetytu, zapalenie języka, drętwienie kończyn, problemy z koncentracją, drażliwość oraz zaburzenia rozwoju psychoruchowego. Należy pamiętać, że kwas foliowy, który jest zwykle obecny w dużych ilościach w diecie roślinnej, może maskować niedokrwistość wynikającą z niedoboru witaminy B12.14. Substancje mineralne
Substancje mineralne, których dostarczanie w modelu roślinnym może nie przekraczać odpowiedniego poziomu, to wapń oraz żelazo. Diecie laktoowowegetariańskie i laktowegetariańskie zaspokajają zapotrzebowanie na wapń, jednak w przypadku pominięcia nabiału w spisie pokarmowym należy zwrócić uwagę na inne źródła lub suplementację. Wśród produktów roślinnych dostarczających wapń znajdują się między innymi nasiona maku, soja, nasiona słonecznika, migdały, jarmuż i fasola. Podczas kupowania napoju lub jogurtu roślinnego warto sprawdzić, czy został on wzbogacony w wapń. Roślinne źródła żelaza obejmują produkty takie jak nasiona i orzechy, warzywa strączkowe, produkty zbożowe, zielone warzywa oraz suszone owoce. Należy jednak pamiętać, że żelazo pochodzące z roślinnych źródeł jest mniej przyswajalne niż to pochodzące ze źródeł zwierzęcych. Dlatego też warto dbać o poprawę wchłaniania tego pierwiastka. W tym celu zaleca się łączenie produktów stanowiących źródło żelaza ze źródłami witaminy C (owoce, warzywa, soki, kiszonki) oraz unikanie składników, które utrudniają wchłanianie żelaza: dużej ilości błonnika, fosforanów (obecnych np. w napojach typu cola) oraz tanin (znajdujących się w herbacie). Objawami mogącymi świadczyć o niedoborze żelaza są: osłabienie i apatia, podatność na infekcje, spadek koncentracji, blada cera czy zawroty głowy.15. Streszczenie
Świetnie zaplanowana dieta wegetariańska, zwłaszcza dla dzieci spożywających produkty mleczne i jajka, może być odpowiednią formą żywienia już od najwcześniejszych lat. Należy jednak pamiętać o odpowiednim uzupełnianiu niektórych składników oraz kontroli stanu organizmu za pomocą konsultacji lekarskich i właściwych badań laboratoryjnych. Co najmniej raz w roku warto przeprowadzić takie badania jak morfologia krwi oraz oznaczenie w surowicy poziomów ferrytyny, żelaza, witaminy D, homocysteiny, albuminy i białka całkowitego oraz innych parametrów zalecanych przez lekarza. Najważniejsze jest zróżnicowane menu zawierające wszystkie grupy produktów roślinnych: pełnoziarnistą żywność zbożową, warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych oraz orzechy i nasiona.
