Szukaj
Język
Dieta przy endometriozie – czy może ona pomóc?
Spis treści
1. Co to jest endometrioza - definicja, objawy, diagnostyka
Endometrioza jest chorobą ginekologiczną, autoimmunologiczną, która polega na nieprawidłowym rozrostu śluzówki macicy poza jej granice. Endometrium jest tkanką, która powinna wyściełać wyłącznie macicę, jednak w wyniku nieprawidłowości może ona pojawiać się także w jajowodach, jajnikach, otrzewnej, pęcherzu moczowym oraz jelitach. Definicję endometriozy wprowadził w 1921 roku J.A. Sampson. Według niego endometrioza wewnątrz jamy brzusznej powstaje w wyniku przemieszczania się cząstek śluzówki macicy w trakcie miesiączki. Te cząstki powinny być usunięte przez układ odpornościowy, jednak tak się nie dzieje, co może doprowadzić do stanów zapalnych narządów.2. Objawy związane z endometriozą:
– nasilone bóle w obrębie miednicy mniejszej zarówno w trakcie miesiączki, jak i w ciągu całego cyklu, – obfite krwawienia podczas menstruacji, – ból występujący podczas współżycia seksualnego (dyspareunia), – nasilone bóle w trakcie aktywności fizycznej, – bolesne oddawanie stolca (diareę), – nudności, – wzdęcia, – bolesne oddawanie moczu i kału, – przewlekła utrata sił i energii, – trudności z płodnością. Objawy te mają negatywny wpływ na samopoczucie, nastrój, jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Badania wykazały, że u kobiet z endometriozą częściej występują objawy depresji, lęku i stresu emocjonalnego. Średni czas od wystąpienia objawów do prawidłowej diagnozy wynosi 7 lat. U 20% kobiet endometrioza jest bezobjawowa (L. Culley i wsp. 2013). Osoby najbardziej predysponowane na endometriozę to: – kobiety w wieku rozrodczym – najczęściej między 25 a 34 rokiem życia, – kobiety, u których występują krótsze cykle miesiączkowe, – dziewczynki, u których wystąpiła wczesna pierwsza miesiączka (przed 11 rokiem życia), – kobiety, u których wystąpiła późna menopauza, – kobiety szczupłe – zarówno aktualnie, jak i z niską masą urodzeniową. Na rozwój endometriozy mają wpływ współistniejące czynniki genetyczne, środowiskowe, hormonalne i immunologiczne. Występowanie endometriozy jest uwarunkowane genetycznie, dlatego często występuje w rodzinie. W przypadku rodzeństwa prawdopodobieństwo jej wystąpienia zwiększa się pięciokrotnie w zestawieniu z osobami, które nie są ze sobą spokrewnione (H. Stefansson i wsp. 2002). Czynniki środowiskowe, które wpływają na rozwój endometriozy, to ksenoestrogeny, herbicydy, pestycydy, bisfenol A, detergenty i dioksyny (M. A. Martínez-Zamora i wsp. 2015). Hormony, które w głównej mierze odpowiadają za postęp choroby, to estrogen i leptyna (A. Ji-Hie i wsp. 2015). Układ immunologiczny w odpowiedzi na powstawanie endometrium poza macicą produkuje zwiększone ilości interleukin (IL-6, IL-8, IL-25) –czynników prozapalnych. Powoduje to powstanie przewlekłego stanu zapalnego w organizmie (V. Kocbek i wsp. 2015; N. Slabe i wsp. 2013).3. Podstawa diagnozy endometriozy polega na:
– zgromadzeniu szczegółowych danego o występujących objawach podczas rozmowy z osobą pacjentką i ich analizie, – podwyższonym prawdopodobieństwie wystąpienia choroby, gdy endometrioza występowała w rodzinie, – ocenie przestrzeni brzusznej i miednicy, – badaniu ultrasonograficznym przezpochwowym (USG), – rezonansie magnetycznym (MRI), – laparoskopii i badaniu wycinków tkankowych. W przypadku endometriozy stosuje się przede wszystkim leczenie operacyjne i indywidualne terapie z wykorzystaniem hormonów.4. Produkty żywieniowe zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia endometriozy
Produkty żywieniowe, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia endometriozy, to: - warzywa (źródło antyoksydantów, które pomagają eliminować wolne rodniki), - owoce (źródło antyoksydantów, które wspierają funkcje organizmu), - produkty mleczne (źródło wapnia i witaminy D3, które są niezbędne dla zdrowia kości), - oleje rybne (źródło kwasów wielonienasyconych omega-3, które wspierają zdrowie serca), - błonnik pokarmowy (który poprawia trawienie), - kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (które poprawiają funkcje mózgu). Produkty żywieniowe, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia endometriozy, to: - produkty o wysokiej zawartości tłuszczów (które mogą prowadzić do nadwagi i otyłości), - nasycone kwasy tłuszczowe (które mogą prowadzić do problemów z sercem), - tłuszcze trans (które mogą prowadzić do problemów z sercem), - alkohol (który może prowadzić do problemów z wątrobą).5. Dieta w endometriozie - odpowiednio zbilansowana dieta
Dieta równowaga w odniesieniu do zawartości składników odżywczych i spożycia kalorii jest ważnym elementem terapii endometriozy. Jednak najlepiej polecane jest to, że dieta zróżnicowana oparta na produktach o działaniu przeciwzapalnym może zwiększyć objawy endometriozy, dlatego nie jest zalecana, w przeciwieństwie do diety bogatej w tłuszcze, która ma korzystny wpływ na metabolizm hormonów tłuszczowodorozpuszczalnych ciała.6. Najważniejsze zasady dotyczące odżywiania w przypadku endometriozy
Ograniczenie spożycia wyrobów przetworzonych i potraw gotowych, w tym produktów mlecznych i mąki, a także produktów zbożowych zawierających gluten (warto włączyć naturalne zboża bezglutenowe, takie jak jagła, kukurydza, gryka, amarantus i komosa). Ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i jego produktów przetworzonych (najlepiej unikać ich całkowicie, ale nawet ograniczenie ma korzyści). Ograniczenie spożycia cukru (również w napojach i słodyczach). Zwiększenie spożycia warzyw, w szczególności tych zawierających kwercetynę (czerwona papryka, cebula, czosnek, por, czerwona cebula), która ma działanie przeciwzapalne. Zwiększenie spożycia roślin strączkowych (czerwona i zielona soczewica, czerwona fasola), ale unikanie nadmiernego spożycia soi i jej produktów przetworzonych, które zawierają naturalne fitoestrogeny, które mogą nasilać objawy endometriozy. Zwiększenie spożycia owoców (truskawki, jeżyny, maliny, aronie, czarne porzeczki, wiśnie, morele). Zwiększenie spożycia produktów zawierających kwasy omega-3 (oleje lniany, konopny, z wiesiołka, orzechy włoskie, nasiona chia, siemię lniane, awokado, łosoś, śledź). Istotne może być także włączenie suplementacji witaminą D3 i N-acetylocysteiną, by zahamować rozwój endometriozy. Ważne jest również zredukowanie ilości tkanki tłuszczowej w przypadku nadwagi lub otyłości, które mogą mieć niekorzystny wpływ na gospodarkę hormonalną. Dodatkowo warto uprawiać aktywność fizyczną, która poprawia samopoczucie, funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wpływa na perystaltykę jelit. Ograniczenie spożycia tłuszczów trans, stosowanie urozmaiconej diety bogatej w rośliny strączkowe, warzywa, owoce i produkty będące źródłem kwasów omega-3 może wpływać na zmniejszenie ryzyka wystąpienia endometriozy i łagodzić jej objawy.
