Szukaj
Język
Dieta matki podczas karmienia piersią - fakty i mity
Spis treści
1. Znaczenie karmienia piersią w wyżywieniu noworodków
Karmienie piersią jest najlepszym sposobem na wyżywienie noworodka – nie tylko ze względu na bezpieczeństwo mleka matki, ale także ze względu na wiele korzyści zdrowotnych, które towarzyszą temu procesowi. Coraz więcej badań naukowych potwierdza, że podrażnienie może zapobiec rozwojowi chorób przewlekłych, w tym cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia oraz choroby układu krążenia. Dodatkowo, poprawia ona rozwój funkcji poznawczych u noworodków, a niemowlęta karmione mlekiem matki mają mniejsze ryzyko otyłości (C. Binns, M. Lee, W. Low, 2016). Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia i najnowszymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, karmienie piersią powinno być jedyną formą wyżywienia noworodka przez pierwsze sześć miesięcy jego życia, jeśli nie ma żadnych medycznych przeciwwskazań (H. Szajewska i wsp., 2021). Nawet krótkotrwałe lub częściowe karmienie piersią przynosi korzyści zdrowotne, ponieważ mleko matki zaspokaja wszystkie potrzeby żywieniowe dziecka, zawiera enzymy trawienne, komórki układu odpornościowego oraz mikroorganizmy, które kolonizują układ pokarmowy dzieci i pomagają mu w prawidłowym funkcjonowaniu.2. Wpływ diety matki karmiącej na jej potomstwo
Mleko ludzkie ma stosunkowo stały skład, który nie ulega poważnym zmianom pod wpływem diety matki. Jednakże istnieje wiele mitycznych wierzeń, które sprawiają, że kobiety karmiące piersią są poddawane znacznemu naciskowi. Wartości węglowodanów, białek, wapnia lub żelaza nie zmieniają się znacząco, nawet jeśli te składniki pojawiają się na menu matki w małych ilościach. Dieta może jednak wpływać na jakość tłuszczu (profil kwasów tłuszczowych), jednakże sam jego poziom w mleku jest bardziej powiązany z wiekiem dziecka – im starsze, tym bardziej tłusty jest pokarm. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku witamin A, D oraz witamin z grupy B – gdy menu matki są uboższe w te witaminy, to ich ilość spada również w mleku (M. Nehring-Gugulska 2017). Diecka matki karmiącej może wpływać na przyszłe zdrowie dziecka w kilku innych aspektach. Zgodnie z badaniami, nadmiar lub niedostatek tłuszczów, zwłaszcza tych nasyconych, może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia metabolicznego niemowlęcia oraz obniżenia wrażliwości na insulinę, co może wpływać na rozwój chorób takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie (J. Aaltonen i wsp. 2011).3. Matczna dieta w kontekście uczulenia u dziecka
Istnieje wiele fałszywych przekonań dotyczących wpływu diety matki, która karmi piersią, na rozwój alergii pokarmowych u niemowlęcia. Chociaż istnieją doniesienia, że nieodpowiednia dieta matki może przyczyniać się do występowania nadwrażliwości i atopii u maluchów, to jednak nie ma dowodów na to, że unikanie określonych produktów zmniejsza ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi nie zaleca się wprowadzania diety eliminacyjnej w czasie laktacji w celu zapobiegania alergii (H. Szajewska i wsp. 2021). Takie działanie powinno zostać wprowadzone tylko w przypadku potwierdzonej alergii u matki lub dziecka (H. Szajewska i wsp. 2021). Istnieją badania, które podkreślają, że długotrwałe karmienie piersią może wywierać ochronny wpływ na maluchy narażone na egzemę, alergię czy astmę (N. Matsumoto i wsp. 2020; Y. Hu i wsp. 2021).4. Dieta macierzysta i kolka u noworodka
Nie ma empirycznych dowodów na poparcie powszechnego przekonania, że kolka u niemowląt są bezpośrednio związane z tym, co zjada matka (M. Kidd et al., 2019). Zamiast tego kolka powstają z niedojrzałości systemu nerwowego i trawiennego niemowlęcia, co jest przyczyną tego, że występują również u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Badania wskazują, że dieta matki ma minimalny wpływ na skład mleka, dlatego spożywanie produktów gazotwórczych nie może być powiązane z występowaniem kolki u niemowląt (H. Szajewska et al., 2021). W rzadkich przypadkach kolka mogą być związane z nietolerancją białka mleka krowiego przez dziecko, i dopiero wtedy powinna być rozważana dieta eliminująca produkty mleczne, ale dotyczy to małej liczby niemowląt.5. Spożywanie kawy w trakcie laktacji
Chociaż kobiety często martwią się o spożywanie kawy ze względu na potencjalnie negatywny wpływ na dziecko, aktualne wytyczne nie zakazują jednak spożycia tego napoju. Jednakże, konieczne jest przestrzeganie dziennego limitu 300 mg kofeiny, co odpowiada 3 filiżankom kawy lub 6 herbatom (M. Nehring-Gugulska 2017). Nieprawdziwe jest również twierdzenie, że spożywanie kawy zwiększa płaczliwość noworodka lub prowadzi do problemów z zasypianiem.6. Kaloryczność pożywienia spożywanego przez matkę
Zwykle uważa się, że podczas ciąży i karmienia piersią matka powinna spożywać pożywienie dla dwóch osób. Jednak bardziej precyzyjnie jest powiedzieć, że powinna spożywać pożywienie dla dwóch osób. Oznacza to, że jej dieta powinna skupiać się na dostarczeniu witamin, składników mineralnych i odżywczych. Faktem jest, że podczas karmienia pożywienie powinno zawierać nieco więcej kalorii, około 500 kcal ponad całkowite zapotrzebowanie energetyczne w ciągu pierwszych 6 miesięcy, a następnie 400 kcal w następnym półroczu. Nie należy jednak przesadzać, ponieważ nawet wtedy łatwo można przybrać na masie, co zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości (M. K. Borszewska-Kornacka i wsp., 2013).7. Czy dieta matki karmiącej piersią powinna przypominać taką?
Istnieje wiele mitów dotyczących odżywiania matki karmiącej piersią, które utrudniają wprowadzenie odpowiedniej diety przez młode matki. Zgodnie z obecnymi normami medycznymi dieta matki w okresie laktacji nie musi spełniać specjalnych kryteriów poza zwiększeniem ilości kalorii. Ponadto zaleca się oparcie dietetycznych praktyk na zasadach prawidłowego żywienia osób zdrowych, które powinny być oparte na produktach warzywnych, owocowych, zbożowych z pełnych ziaren, strączkowych, mlecznych, rybnych oraz chudych mięs drobiowych. Warto również ograniczyć spożycie przetworzonej żywności, ponieważ zawiera ona mniej składników odżywczych niż produkty nieprzetworzone. Niektóre badania sugerują, że może być wskazane zwiększenie podaży białka o dodatkowe 21 g w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem matki i dziecka na ten składnik (F. Marangoni i wsp. 2016). Warto również zwracać uwagę na odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych DHA i EPA, ponieważ ich niedobór jest związany z gorszym ogólnym zdrowiem niemowląt (F. Marangoni i wsp. 2016). Ich podaż powinna wynosić około 250 mg/dobę, co odpowiada dwóm porcjom ryb w tygodniu. Nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowych restrykcji dietetycznych – obniży to jakość diety i zwiększy ryzyko niedoborów składników odżywczych. Nie jest również wskazane spożywanie alkoholu, chociaż nie jest to zabronione – w przypadku planowania konsumpcji należy odciąć pokarm. Warto również pamiętać, że płacz dziecka nie jest związany ze złą dietą matki, w co wierzy obecnie prawie 10% matek (K. Karcz, I. Lehman, B. Królak-Olejnik 2021). Pod obserwacją dietetyka powinny być matki prowadzące diety wegetariańskie i wegańskie (pozwoli to zapobiegać możliwym niedoborom wapnia, żelaza oraz witaminy B12), a także te, u których konieczne jest prowadzenie diety związanej ze stanem zdrowia. W okresie laktacji ważna jest odpowiednia podaż płynów (ok. 3 l płynów w ciągu dnia). Większość powinna stanowić woda, ale do tej puli wliczyć można również herbaty, soki, koktajle czy kawę. Należy również pamiętać, że niektóre herbaty ziołowe nie są odpowiednie dla osób karmiących piersią, takie jak koper, którego ekstrakty nie powinny być spożywane, ale mały dodatek (np. jako przyprawa) nie stanowi zagrożenia. Olejki oraz herbaty z kopru włoskiego nie są również zalecane ze względu na brak odpowiednich danych dotyczących bezpieczeństwa.
