Szukaj
Język
Czy zaburzenia depresyjne są powiązane z odżywianiem?
Spis treści
1. Co to jest depresja – definicja, objawy i podział
Depresja jest chorobą, która dotyczy zarówno sfery psychicznej, jak i fizycznej. Objawy depresyjne bez odpowiedniego leczenia mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia chorób somatycznych, a z kolei choroby somatyczne mogą być przyczyną depresji. Zapobieganie i wczesne wykrywanie zaburzeń depresyjnych oraz ich leczenie jest niezwykle ważne. Do czynników ryzyka wystąpienia depresji należą: genetyczna podatność, wpływ środowiska, nieprawidłowe stężenie prozapalnych cytokin w organizmie, zaburzenie mikrobioty jelitowej, nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze–przysadka–nadnercza oraz zaburzenia rytmu dobowego wydzielania neuroprzekaźników. Objawy depresji obejmują: brak radości, poczucie pustki, smutek, drażliwość, wahania nastroju, niechęć do pracy, niska samoocena, stałe uczucie zmęczenia, problemy somatyczne (takie jak bóle głowy i pleców), zaburzenia poznawcze (np. pogorszenie pamięci, trudności koncentracji), zaburzenia apetytu (zazwyczaj zmniejszone łaknienie, rzadko zwiększone) oraz zmiana masy ciała, zaburzenia rytmu snu – nadmierna senność lub bezsenność, nadmierne pobudzenie psychoruchowe lub nadmierna męczliwość, pesymistyczne myśli o przyszłości, w tym także myśli samobójcze, spadek libido, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, pogorszenie stanu skóry. Objawy depresji mogą być spowodowane niedoborami żywieniowymi, dlatego badania laboratoryjne są niezwykle ważne. Mogą one wykazać potencjalne niedobory, takie jak niskie poziomy witamin B9 lub B12, widoczne w morfologii jako zwiększone MCV (średniej objętości erytrocytu) oraz zwiększone stężenie homocysteiny. Podział depresji ze względu na nasilenie objawów obejmuje: depresję łagodną, depresję umiarkowaną oraz depresję ciężką. Potencjalne przyczyny depresji są liczne. Depresja może być także skutkiem występującej choroby lub przyjmowanych leków.2. Teoria o depresji spowodowanej stanem zapalnym
System odpornościowy odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Jego uruchomienie jest pożądaną reakcją na bodźce stresowe, do których zaliczamy choroby, zakażenia, urazy oraz problemy związane z psychiką i środowiskiem społecznym. Jednakże, gdy reakcja organizmu nie jest kontrolowana i jest nadmiernie silna w stosunku do bodźców, może prowadzić do wystąpienia przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Taki stan zwiększa poziom prozapalnych cytokin oraz ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, w tym także depresji. Wzrost poziomu prozapalnych cytokin w organizmie oraz nadmierna aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza są przyczyną nieprawidłowego działania szlaku kynureninowego, co prowadzi do powstania substancji toksycznych dla komórek nerwowych. Dodatkowo, zmniejsza się ilość dostępnego tryptofanu, który jest niezbędny do produkcji neuroprzekaźnika serotoniny, odpowiedzialnego za regulację snu, apetytu, ciśnienia krwi, temperatury ciała i libido.3. Niedobory odżywcze i depresja
Depresja może być wywołana przez niedostateczne spożywanie składników odżywczych takich jak witaminy B12, D oraz kwas foliowy (witamina B9), a także przez niewystarczającą ilość niezbędnych kwasów tłuszczowych w diecie. Niedobory witamin B9 i B12 mogą prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego, syntezy neuroprzekaźników, takich jak serotonina, oraz zwiększać poziom homocysteiny we krwi. Nadmiar homocysteiny może niekorzystnie wpływać na syntezę neuroprzekaźników i rozwój depresji. Niedobór witaminy B9 może prowadzić do upośledzenia funkcji układu nerwowego, objawiającego się nadmiernym pobudzeniem i trudnościami w zasypianiu. Niedostateczna ilość witaminy B1 może prowadzić do objawów charakterystycznych dla osób z depresją, takich jak zaburzenia pamięci, trudności w koncentracji i zaburzenia emocjonalne. Niedobór witamin B2 i B3 może powodować zawroty głowy i bezsenność. Witamina D wykazuje działanie prewencyjne i terapeutyczne w chorobach o podłożu psychicznym, w tym depresji. Działanie przeciwdepresyjne przypisuje się także makro- i mikroelementom, takim jak cynk, miedź, żelazo i selen. W badaniu przeprowadzonym przez Nowaka G., Szewczyk B., Pilca A. wykazano, że wzbogacenie leków o cynk poprawiło skuteczność leczenia osób z depresją przez zmniejszenie objawów. Suplementacja składnikami mineralnymi czy witaminami może być rozważona tylko w przypadkach stwierdzonych niedoborów.4. Dieta i jej wpływ na depresję
Zasadnicze metody leczenia zaburzeń depresyjnych to farmakologia i psychoterapia, jednak równie ważna jest zmiana stylu życia, nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej. Warte rozważenia jest także wprowadzenie indywidualnej suplementacji, mającej na celu przywrócenie poprawnej mikrobioty przewodu pokarmowego, zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie i poprawę syntezy neuroprzekaźników. Dieta zawierająca odpowiednie ilości witamin z grupy B, kwasów tłuszczowych omega-3, magnezu, cynku, żelaza, jodu i miedzi, może mieć pozytywny wpływ na przebieg depresji. Ponadto, odpowiednie spożywanie produktów bogatych w tryptofan, takich jak pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby, jaja, mięso, orzechy i nasiona roślin oleistych, może pomóc w zapobieganiu niedoborom tego aminokwasu, co może mieć pozytywny wpływ na równowagę emocjonalną. Badania wykazały również, że spożywanie żywności przetworzonej, produktów słodzonych oraz żywności mrożonej jest związane z większym ryzykiem wystąpienia depresji, natomiast dieta oparta na produktach bogatych w witaminy i minerały może wywoływać korzystny efekt w przebiegu depresji.5. Fizyczna aktywność jako narzędzie w leczeniu depresji
Fizyczna aktywność, dopasowana indywidualnie do potrzeb i możliwości osób z depresją, jest skutecznym narzędziem w prewencji i terapii tego schorzenia. Wszelka forma aktywności fizycznej przynosi korzyści, jednak najbardziej efektywne w zmniejszaniu objawów depresji są ćwiczenia siłowe i aerobowe. Dzięki swojemu neuroplastycznemu wpływowi, wzmocnienie fizyczne i trening kardio mają pozytywny wpływ na osoby z depresją, a także osoby starsze z zaburzeniami funkcji kognitywnych. Poprawa zdrowia osób z zaburzeniami depresyjnymi wymaga jednak kompleksowego podejścia, które obejmuje psychoterapię, farmakoterapię, zmianę trybu żywienia i włączenie fizycznej aktywności. Nie należy też zapominać o zachowaniu higieny snu, która jest kluczowym elementem zdrowia fizycznego i psychicznego. Współpraca wielu specjalistów z różnych dziedzin jest niezbędna w walce z depresją.
