Szukaj
Język
Czy możliwe jest efektywne uzupełnienie diety wegetariańskiej bez użycia soi?
Spis treści
1. Uczulenie na soję
Uczulenie jest niepożądaną reakcją organizmu na określone alergeny, najczęściej białka, która wywołana jest nadmierną reakcją układu immunologicznego, najczęściej z udziałem przeciwciał IgE. Uczulenie na soję dotyka nawet 14% dzieci z uczuleniem na mleko krowie. Fortuna chce, że uczulenie na soję jest często przejściowe i z wiekiem rozwija się tolerancja na ten produkt. Jednakże nie występowanie uczulenia w dzieciństwie nie gwarantuje, że nie pojawią się one w życiu dorosłym. Zgodnie z badaniami T. A. Kamdar i wsp. soja jest częstą przyczyną reakcji alergicznych, które występują po raz pierwszy w dorosłości, zaraz po skorupiakach i rybach. W składzie soi znajdują się kilkanaście alergizujących białek, które odpowiadają za reakcje niepożądane. Unikanie soi i produktów, w skład których wchodzi, jest najskuteczniejszą metodą zapobiegającą wystąpieniu objawów. Na etykietach produktów, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011, alergeny, w tym soja, powinny być wyraźnie odróżnione od reszty składników.2. Rola soi w diecie wegańskiej
Soja pełni znaczącą funkcję w diecie wegańskiej głównie ze względu na wysoką jakość białka. To kluczowy składnik produktów zastępczych dla mięsa. Soja dostarcza znaczące ilości białka w porównaniu do innych warzyw - aż 34 g w 100 g. Jest to białko o bardzo wysokiej wartości odżywczej, niemalże równej wartości jaja. Jego jakość można mierzyć za pomocą metody PDCAAS, która bierze pod uwagę zawartość i skład aminokwasów oraz strawność białka. W tej metodzie porównuje się skład aminokwasowy badanego białka z zawartością tego samego aminokwasu w białku wzorcowym, które przyjmuje wartość 1 (białkiem wzorcowym jest białko zwierzęce: jaja, mleko, mięso z kurczaka). Jeśli PDCAAS produktu wynosi mniej niż 1, oznacza to, że białko to nie zostanie w pełni wykorzystane przez organizm. Wynik dla soi wynosi 0,91 lub nieco więcej, w zależności od źródła. Soja jest także źródłem wapnia, magnezu, żelaza i potasu. W 100 g soi znajduje się 240 mg wapnia, 216 mg magnezu, 8,9 mg żelaza i 2132 mg potasu.3. Jak zastąpić soję w diecie wegańskiej alternatywnymi produktami roślinnymi
Jeśli soja nie jest częścią Twojej diety, rozważ inne źródła roślinne o zbliżonej zawartości białka, wapnia i żelaza.4. Substancja białkowa
Produkty o najwyższej skali PDCAAS są włączone do tabeli. Tabela 1. Sójka posiada najwyższą wartość PDCAAS wśród produktów pochodzenia roślinnego, ale wszystkie produkty roślinne zawierają ograniczające aminokwasy, które ograniczają wykorzystanie białka przez organizm. Optymalnym rozwiązaniem jest łączenie produktów w celu dostarczenia wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych. W strączkach, ograniczającym aminokwasem jest metionina, a w produktach zbożowych jest to lizyna. Włączanie różnych białek pochodzenia roślinnego do diety zwiększa szansę na dostarczenie pełnego zestawu aminokwasów. Tabela 2 zawiera zawartość białka w roślinach strączkowych i zbożach. Komosa ryżowa jest szczególnie cennym produktem ze względu na wysoką wartość PDCAAS oraz zawartość białka.5. Komosa ryżowa – pseudo-zboże o wysokiej jakości białka
Ta roślina dostarcza białka o wysokiej jakości, które może konkurować z białkiem zwierzęcym. Zawiera ona wszystkie niezbędne aminokwasy w ilościach zbliżonych do zaleceń FAO. Jest to znacząco różne od tradycyjnych zbóż, ponieważ jest ona bliska dostręczności strączkowym. Jednakże, ze względu na obecność związków antyodżywczych, takich jak kwas fitynowy, spożycie białka wśród wegan może być mniej efektywne niż u osób konsumujących białko zwierzęce. Podobnie, spożycie żelaza może być mniej wydajne.6. Ten metal jest żelazem
Ze względu na mniejszą dostępność żelaza pochodzącego z produktów pochodzenia roślinnego, J. R. Hunt sugeruje zwiększenie codziennego spożycia tego składnika dla osób, które nie jedzą mięsa, nawet o 80% w porównaniu z zaleceniami dla konsumentów mięsa. Warto zaznaczyć, że nawet 100 gramów quinoa może dostarczyć 4,9 mg żelaza, co, choć mniej niż w przypadku produktów roślinnych takich jak soja, to jednak wystarcza do zapewnienia połowy dziennego zapotrzebowania na ten składnik dla mężczyzn. Zalecane spożycie żelaza wynosi 10 mg na dobę dla mężczyzn oraz 18 mg dla kobiet w wieku rozrodczym. W tabeli 3 przedstawiono inne dobre źródła żelaza pochodzenia roślinnego. Osoby, które pragną zadbać o wystarczającą ilość tego składnika w diecie, powinny unikać spożywania produktów zawierających żelazo w połączeniu z kawą, herbatą czy kakao, gdyż mogą one utrudnić jego wchłanianie.7. Ten składnik to wapń
W soi obecny jest duży ilościowy udział wapnia. W rzeczy samej, nie jest to jedyny produkt roślinny, w którym występuje ten składnik. Tabela 4 prezentuje zawartość wapnia w wybranych produktach.8. Element
Soja jest również znakomitym źródłem magnezu i potasu, jednakże wegetariańskie plany żywieniowe, które zawierają soję lub nie, są zwykle zazwyczaj obfitują w oba te składniki. Dieta wegetariańska bez soi powinna zawierać wiele warzyw, zwłaszcza z rodziny strączkowych, orzechów i nasion, a także produktów zbożowych, najlepiej w wersji pełnoziarnistej. W celu zapewnienia wszystkich niezbędnych aminokwasów, konieczne jest zróżnicowanie diety w możliwie największym stopniu oraz wykorzystanie wszystkich dostępnych produktów. Aby skutecznie zrównoważyć wegetariański plan żywieniowy, niezbędne jest również uwzględnienie kilku jego aspektów.9. Kwas omega-3 i kwas omega-6
Z powodu braku ryb i produktów morskich w diecie wegańskiej, organizm otrzymuje mniej kwasów omega-3. Kwasy tłuszczowe nienasycone, takie jak kwas alfa-linolenowy (ALA), są przekształcane w organizmie człowieka w EPA (kwas eikozapentaenowy), ale nie w wystarczającej ilości do DHA (kwas dokozaheksaenowy). W związku z tym, zakłada się, że DHA powinno być dostarczane z dietą. Głównym źródłem DHA są ryby. Dlatego też, warto rozważyć suplementację tym kwasem przy wsparciu dietetyka. Dobrą alternatywą dla ryb jest olej z mikroglonów, ale nie ma konkretnych rekomendacji w tej sprawie. Z pewnością jednak należy zadbać o odpowiednie dostarczanie ALA w diecie, który znajduje się w olejach roślinnych, szczególnie w oleju lnianym.10. Kobalamina, inaczej znana jako witamina B12
Zwykle produkty o roślinnym pochodzeniu nie zawierają witaminy B12. Z tego powodu niezbędne jest ciągłe śledzenie poziomu witaminy B12 we krwi oraz odpowiednie uzupełnianie jej po wcześniejszej konsultacji z lekarzem prowadzącym.11. Witamina D i jej pochodne
Zaproponowano, aby cała populacja polska rozważyła suplementację witaminy D. Osobom w wieku od 19 do 60 lat zaleca się stosowanie suplementów zawierających 800-2000 IU rocznie, w zależności od ekspozycji na słońce i współistniejących chorób. Jak zauważono, dieta wegańska pozbawiona soi jest możliwa do zastosowania i prosta w utrzymaniu, pod warunkiem zachowania różnorodności i odpowiednich ilości produktów.
