Szukaj
Język
Czy jest to w ogóle choroba Hashimoto i redukcja masy ciała - czy jest to możliwe?
Spis treści
1. Przyczyny i symptomy choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne stany zapalne tarczycy, których powstanie jest wpływane przez czynniki genetyczne i środowiskowe. Pojawianie się choroby Hashimoto może być wspierane przez takie czynniki jak przebyte infekcje bakteryjne lub wirusowe, stres, palenie tytoniu, ciąża, niedobór selenu, nadmiar jodu, promieniowanie jonizujące i występowanie innych chorób autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1, celiakia, łuszczyca, anemia, rumień i inne. Do głównych symptomów choroby Hashimoto należą: – wypadanie włosów, – sucha i łuszcząca się skóra, – obrzęki twarzy, – chrypka, – przyrost masy ciała, – uczucie zimna, – zaparcia, – depresja, – senność i zmęczenie, – problemy z koncentracją, – wole tarczycowe, – zaburzenia miesiączkowania, – niepłodność. Jednym z głównych symptomów, z którym zmaga się szczególnie osoby z chorobą Hashimoto, jest nadmierny przyrost masy ciała. Jest to spowodowane obniżeniem podstawowej przemiany materii (PPM) nawet o 30% w wyniku uszkodzenia gruczołu tarczowego, który przestaje produkować odpowiednie ilości tetrajodotyroniny (FT4) i trijodotyroniny (FT3).2. Diagnostyka i terapia choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto jest znacznie częściej rozpoznawana u kobiet, zwłaszcza w okresie rozrodczym, niż u mężczyzn. Jest również jedną z najczęstszych chorób tarczycy u dzieci i młodzieży. Aby rozpoznać to schorzenie, należy wykonać oznaczenie poziomów: a) hormonów w surowicy krwi: – TSH (tyreotropina, hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, który wpływa na funkcjonowanie tarczycy), – FT3 (trijodotyronina, hormon tarczycy), – FT4 (tyroksyna, hormon tarczycy); b) przeciwciał w surowicy krwi: – anty-TPO (przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej), – anty-TG (przeciwciała skierowane przeciwko tyreoglobulinie). Wysoki poziom przeciwciał anty-TPO występuje u prawie 80% osób z chorobą Hashimoto. Dodatkowo zalecane jest również przeprowadzenie badania ultrasonograficznego tarczycy. Choroba Hashimoto nie może zostać wyleczona, ale można ją wprowadzić w stan remisji, czyli stan swoistego wyciszenia. Leczenie polega na połączeniu farmakoterapii z odpowiednio zbilansowaną dietą i aktywnością fizyczną. Farmakoterapia ma na celu uzupełnienie niedoborów hormonów tarczycy poprzez podawanie L-tyroksyny. Wśród najczęściej stosowanych preparatów zawierających ten hormon wyróżniamy: Euthyrox, który zawiera laktozę, oraz Letrox, który jej nie zawiera. Jest to istotna różnica między tymi dwoma preparatami, szczególnie ważna dla osób z nietolerancją laktozy. Dieta powinna dostarczać niezbędnych składników odżywczych, które są niezbędne do syntezy hormonów tarczycy. Powinniśmy unikać produktów, które mogą zakłócić ten proces.3. Zmniejszenie masy ciała w przypadku choroby Hashimoto
Tarczyca odpowiada za około 30% metabolizmu odpoczynkowego, dlatego w przypadku niedoboru hormonów tarczycy, energia dostarczana z pożywienia jest gromadzona w postaci tkanki tłuszczowej, co prowadzi do otyłości i nadwagi. Trudności z utrzymaniem prawidłowej masy ciała mają ponadto wpływ na normalizację gospodarki hormonalnej. Badania pokazują, że osoby z niedoczynnością tarczycy typu Hashimoto wykazują wyższy wskaźnik BMI oraz obwód talii niż osoby zdrowe. Dodatkowo, zaobserwowano, że TSH w przedziale 2,5−4,5 mg/dl zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości i zespołu metabolicznego w porównaniu z poziomem TSH poniżej 2,5 mg/dl. W przypadku choroby Hashimoto redukcja masy ciała może być trudna, ale jest możliwa. Głównym czynnikiem odgrywającym rolę w redukcji masy ciała jest unormowanie gospodarki hormonalnej tarczycy. Kluczowym składnikiem terapii jest wprowadzenie indywidualnej diety, dostosowanej do płci, wieku, obecnej masy ciała, współistniejących schorzeń, trybu życia i aktywności fizycznej. Dieta nie tylko wspiera leczenie farmakologiczne, ale również umożliwia łagodzenie procesu zapalnego. Wprowadzenie odpowiedniego deficytu kalorycznego sprzyja redukcji masy ciała u osób jednocześnie dotkniętych chorobą Hashimoto i nadwagą lub otyłością. Jednak należy pamiętać, że zbyt duże ograniczenia kaloryczne mogą spowodować wzrost poziomu TSH, co jeszcze bardziej spowolni tempo metabolizmu i utrudni redukcję masy ciała. Kaloryczność jadłospisu nie powinna być mniejsza od podstawowej przemiany materii, którą można wyliczyć ze wzoru Harrisa-Benedicta. Poniżej przedstawiono wzory zależne od płci: PPM (kobiety) = 655,1 + (9,563 × masa ciała [kg]) + (1,85 × wzrost [cm]) − (4,676 × [wiek]), PPM (mężczyźni) = 66,5 + (13,75 × masa ciała [kg]) + (5,003 × wzrost [cm]) − (6,775 × [wiek]).4. Niedostatki pokarmowe u pacjentów z chorobą Hashimoto
Osoby z chorobą Hashimoto często doświadczają niedoborów: białka, witamin A, C, B6, B1, składników mineralnych takich jak magnez, potas, fosfor, sód, chrom. Ponadto, większość osób z Hashimoto ma także niskie stężenie witamin B12, E, selenu, cynku, ferrytyny i glutationu. Dodatkowo, często stwierdza się u nich niedostateczną ilość dostarczanych kalorii z pożywienia (mimo częstego występowania nadwagi), niedobór spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (w tym kwasów omega-3) oraz błonnika pokarmowego oraz nadmiar spożywanych węglowodanów w odniesieniu do norm żywieniowych. Dlatego istotne jest zapewnienie odpowiedniej ilości witamin i składników mineralnych w posiłkach, aby uniknąć niedoborów pokarmowych i zaburzeń pracy tarczycy.5. Zasady odżywiania przy chorobie Hashimoto
Dieta osób z chorobą Hashimoto powinna zawierać cztery lub pięć posiłków spożywanych w określonych odstępach czasowych. Pierwszy posiłek powinien zostać spożyty w ciągu godziny od przebudzenia, ale w odstępie 30 minut od zażycia leku, a ostatni około 3 godzin przed snem. Należy pamiętać o tym, aby przyjmować lek z wodą, najlepiej niegazowaną, źródlaną lub niskozmineralizowaną. Wapń i żelazo (zawarte w posiłku lub podane jako suplement diety) mogą osłabiać działanie hormonu. Pomiędzy zażyciem leku a spożyciem posiłku, który jest bogaty w te składniki, powinniśmy zachować około dwugodzinną przerwę, natomiast w przypadku suplementu diety nawet czterogodzinną. Należy zwrócić uwagę na produkty spożywcze, które mogą zmniejszać wchłanianie leku - np. soja. W diecie powinno się szczególnie zwracać uwagę na pełnowartościowe białko, którego podaż powinna zostać zwiększona i stanowić około 15-20% energii diety. Dzięki temu możemy zapobiec wypadaniu włosów, co jest częstym objawem u osób z zaburzeniami pracy tarczycy. Dodatkowo pełnowartościowe białko (głównie z produktów pochodzenia zwierzęcego - mięsa, ryb, jaj, mleka, serów, a także produktów roślinnych - amarantu, komosy ryżowej, alg) jest dobrym źródłem tyrozyny, która jest substratem do powstawania tyroksyny. Aby wspomóc funkcjonowanie układu odpornościowego, należy uzupełnić dietę o wielonienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie omega-3. Mają one działanie przeciwzapalne i wywierają pozytywny wpływ na profil lipidowy.6. Ważne jest również dostarczenie wraz z dietą odpowiednich ilości
: – żelaza jako istotnego składnika enzymów, które biorą udział w syntezie hormonów tarczycy, znajduje się głównie w mięsie, rybach, wątrobie, pestkach dyni; – selenu niezbędnego do syntezy hormonów tarczycy i łagodzenia stanu zapalnego, którego dobrymi źródłami są mięso, ryby, jaja, nabiał, zboża i kiełki; – cynku, którego odpowiednia podaż (spożycie mięsa, jaj i produktów mlecznych) wpływa na prawidłowe wiązanie trijodotyroniny (FT3). Należy pamiętać także o witaminie D3, gdyż sama dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na ten składnik. Synteza słoneczna nie jest wystarczająca i należy rozważyć odpowiednio dobraną suplementację – zwłaszcza w okresie od października do kwietnia. Żywienie w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto jest zależne także od wyników badań poziomu hormonów tarczycy. Jeśli poziom tyreotropiny (TSH) wynosi powyżej 2 mg/dl, to produkty zawierające tzw. Goitrogeny powinny być spożywane maksymalnie do 3 razy w tygodniu, głównie w formie gotowanej lub kiszonej. Goitrogeny to związki, które hamują wchłanianie hormonów tarczycy stosowanych w leczeniu choroby Hashimoto. Zawarte są m. in. W soi, brokułach, brukselce, kalafiorze, kapuście i rzepie. W mniejszych ilościach występują także w prosie, gruszkach, truskawkach i szpinaku. Poddanie wymienionych produktów obróbce termicznej powoduje inaktywację goitrogenów o ok. 30%, dlatego dozwolone jest umiarkowane spożycie tych produktów. Całkowita eliminacja tych produktów z diety nie jest wskazana, gdyż dostarczają one także innych ważnych substancji odżywczych, jak witaminy i składniki mineralne. Ponadto wykazano, że w niedoczynności tarczycy typu Hashimoto często występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej, dlatego dieta powinna dodatkowo opierać się na produktach o niskim indeksie i niskim ładunku glikemicznym.7. Efektywność diety redukcyjnej w przypadku choroby Hashimoto
W oparciu o przeprowadzone badania oceniające efektywność stosowania diety redukcyjnej z zwiększoną podażą błonnika (30 g/dobę) u pacjentów z BMI >25 kg/m² i chorobą Hashimoto, stwierdzono, że dieta wzbogacona o błonnik pokarmowy zwiększa szybkość redukcji masy ciała, co ma znaczący wpływ na poprawę skuteczności leczenia dietetycznego. Badania wykazały, że utrata masy ciała u osób z prawidłowo leczoną chorobą Hashimoto (unormowaną gospodarką hormonalną) pozostaje w granicach zalecanych w procesie odchudzania (średnio 0, 8 kg/tydzień). Należy również zauważyć, że niesłuszne tryby życia - brak aktywności fizycznej, praca siedząca - oraz niezdrowe nawyki żywieniowe stanowią czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości u osób z chorobami tarczycy.8. Diety eliminacyjne w przypadku choroby Hashimoto
Popularność diet restrykcyjnych i eliminacyjnych u osób z chorobą Hashimoto jest niepokojąca. Wiele osób z tą przewlekłą chorobą usuwa z diety gluten, laktozę, produkty mleczne, jajka i warzywa nocne. Taka eliminacja nie jest konieczna dla wszystkich, ponieważ nie ma jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających jej skuteczność. W niektórych przypadkach, np. W przypadku towarzyszącej celiakii lub alergii na białko mleka, wykluczenie niektórych produktów z diety może być efektywne. Większość chorych jednak nie odniesie korzyści z takiego sposobu żywienia, tylko niepotrzebnie narazi się na niedobory pokarmowe. Głównym priorytetem w leczeniu choroby Hashimoto jest unormowanie gospodarki hormonalnej z użyciem farmakoterapii, a dieta ma za zadanie wspomóc funkcjonowanie tarczycy i poprawić wchłanianie leków.9. Usunięcie glutenu
Osoby z chorobą Hashimoto mają od pięciu do dziesięciu razy większe prawdopodobieństwo występowania celiakii niż osoby zdrowe. Aby potwierdzić lub wykluczyć współistnienie celiakii, nietolerancji lub alergii na gluten, zaleca się przeprowadzenie specjalistycznych badań. Jeśli wyniki potwierdzą te przypuszczenia, dopiero wtedy należy zrezygnować z produktów zawierających gluten. Dieta bezglutenowa może również pomóc w redukcji masy ciała, ale tylko u osób, u których gluten powoduje negatywne skutki, np. poprzez nasilenie stanu zapalnego tarczycy. U osób zdrowych, bez celiakii, alergii lub nietolerancji, stosowanie diety bezglutenowej nie wpłynie na zmniejszenie masy ciała.10. Usunięcie laktozy
U osób z chorobą Hashimoto często występuje także nietolerancja laktozy. W tym przypadku także zalecane jest przeprowadzenie badań, aby potwierdzić lub wykluczyć ewentualną nietolerancję. Jeśli występują u Ciebie niepokojące objawy po spożyciu produktów mlecznych, warto przeprowadzić takie badania. Interwencja u osób z jednoczesną nietolerancją laktozy i chorobą Hashimoto przyjmujących L-tyroksynę jest niezbędna, ponieważ nietolerancja laktozy obniża wchłanianie leku i może być konieczne zastosowanie większych dawek. Holistyczny sposób leczenia choroby Hashimoto, uwzględniający uzupełnianie niedoborów hormonów za pomocą leków, wprowadzenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej oraz zmianę stylu życia, jest najlepszym rozwiązaniem.
