Szukaj
Język
Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa
Spis treści
1. Jakie jest znaczenie choroby refluksowej
Choroba refluksowa, znana również jako choroba refluksowa przełyku, jest chorobą przewlekłą, która polega na powrocie treści żołądkowej do przełyku w wyniku osłabienia napięcia dolnego zwieracza przełyku (LES). Ciśnienie w żołądku jest wyższe niż w przełyku, dlatego w przypadku nadmiernej relaksacji LES treść żołądkowa przemieszcza się do przełyku, co wywołuje szereg objawów niepożądanych.2. Jakie są objawy choroby refluksowej?
Objawy choroby refluksowej można podzielić na objawy przełykowe, takie jak: – zgaga, – odbijanie pokarmu, – dysfagia (utrudnione połykanie), – dyspepsja (niestrawność), – ból w klatce piersiowej, często palący; oraz objawy pozaprzełykowe, jak: – czkawka, – chrypka, – kaszel. Objawy te są często mylone z innymi zaburzeniami, np. kaszel z chorobami układu oddechowego, a niestrawność ze zwykłym przejedzeniem. Podobnie ból w klatce piersiowej jest często przypisywany zaburzeniom kardiologicznym, a nie identyfikowany z refluksem. Ważne jest zatem przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, zlecenie odpowiednich badań oraz samoobserwacja.3. Rozpoznanie choroby
Jeśli u kogokolwiek występują wymienione powyżej objawy, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia ich źródła. Lekarz, w oparciu o przeprowadzone badanie, może zalecić wykonanie: – gastroskopii, – pomiaru pH w przełyku (ocena pH w przełyku), – pomiaru ciśnienia przełykowego (ocena ciśnienia przełykowego), – impedancji przełykowej (ocena motoryki przełyku oraz typu refluksu: kwaśny/niekwaśny). Na tej podstawie lekarz może wykluczyć lub potwierdzić obecność choroby refluksowej i wybrać najlepszą formę leczenia.4. Procedury lecznicze
Procedury lecznicze są wieloaspektowe. Aby były skuteczne i umożliwiały efektywne zmniejszenie objawów refluksu, muszą obejmować: – stosowanie leków obniżających wydzielanie żołądkowe, – modyfikację stylu życia pacjenta, również w zakresie nawyków żywieniowych, – w szczególnie poważnych przypadkach leczenie chirurgiczne.5. Jakie zmiany w stylu życia i odżywianiu są konieczne
Styl życia i odżywianie odgrywają zasadniczą rolę w leczeniu i zapobieganiu chorobie refluksowej. Rekomendacje lekarzy i dietetyków obejmują:6. Ograniczenie masy ciała
Znacząco pomaga osobom walczącym z nadwagą i otyłością, a zwłaszcza tym, u których występuje tzw. typ brzuszny, czyli tzw. jabłko. Masa ciała w tym przypadku nasila objawy schorzenia. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego, co z kolei prowadzi do nasilenia objawów refluksu. Badania wykazały, że osoby chore na refluks, które zmniejszyły masę ciała, odczuwały znaczącą ulgę w dotkliwości objawów.7. Zaniechanie palenia
– – palenie papierosów zmniejsza stopień naprężenia LES, ponieważ działa na niego uspokajająco. W związku z tym palenie może skutkować przewyższoną ilością zawartości żołądkowej przeciekającej do przełyku, co z kolei prowadzi do nasilenia dolegliwości;8. Ograniczenie spożycia alkoholu
Alkohol, podobnie jak papierosy, obniża ciśnienie dolnego zwieracza przełyku (LES) i przyczynia się do pogłębienia objawów refluksu. Dodatkowo zwiększa ilość wydzielanego kwasu solnego w żołądku, co również w nadmiarze, przy braku równoczesnego spożywania pokarmu, prowadzi do podrażnienia błony śluzowej żołądka i nasilenia dolegliwości, a nawet może być przyczyną tworzenia się wrzodów i w przyszłości nowotworów żołądka.9. Zmiana pozycji podczas odpoczynku i snu
W trakcie odpoczynku i snu warto zapewnić sobie lekki wznios, dzięki któremu głowa i ciało są usytuowane wyżej niż żołądek. W ten sposób siła grawitacji utrudnia zarzucanie treści żołądkowej, co pozwala na łatwiejsze oczyszczanie przełyku i zmniejszenie objawów.10. Zmiany w zakresie sposobu odżywiania obejmują
– spożywanie małych porcji posiłków w regularnych odstępach czasu. Zaleca się spożywanie 5–6 posiłków dziennie, w regularnych 3–4-godzinnych odstępach czasu; – w przypadku choroby refluksowej u osób trenujących sport wyczynowo możliwa jest konieczność spożywania większej liczby posiłków w celu zapewnienia odpowiedniej podaży kalorycznej; – należy jeść powoli, dokładnie przeżuwając, tak aby trawienie żołądkowe było łatwiejsze – przy szybkim jedzeniu posiłków połyka się duże ilości powietrza, co zwiększa ciśnienie wewnątrzbrzuszne i tym samym może nasilać objawy refluksu; – nie należy pić dużych ilości płynów w trakcie posiłku, aby nie rozrzedzać kwasów żołądkowych, a tym samym nie upośledzać trawienia pokarmu; – po posiłku zaleca się unikanie pozycji leżącej przez co najmniej 2 godziny. Ostatni posiłek zaleca się spożyć ok. 3–3, 5 godzin przed snem, gdyż w pozycji leżącej oczyszczanie przełyku przebiega mniej efektywnie; – odpowiednią podaż płynów – zaleca się spożywanie minimum 1, 5 l wody mineralnej niegazowanej, niskozmineralizowanej; – nie zaleca się picia soków i nektarów cytrusowych, które nasilają występowanie objawów refluksu. Warto unikać również mocnych naparów kawy i herbaty oraz napojów gazowanych, ponieważ mogą one działać drażniąco na śluzówkę żołądka. Niektórzy zalecają spożywanie mleka w celu obniżenia objawów refluksu. Niestety nadmierna podaż mleka wywołuje efekt odwrotny, zwiększa wydzielanie kwasów żołądkowych, a tym samym nasila objawy. Zaleca się wypijanie maksymalnie 1–2 szklanek mleka dziennie; – odpowiedni wybór posiłków i sposób ich przygotowania – zaleca się spożywanie posiłków gotowanych na parze, gotowanych, smażonych lub duszonych bez dodatku tłuszczu. Ograniczenie ilości tłuszczu w diecie pozwala na ograniczenie ilości samoczynnych relaksacji LES, a tym samym na zmniejszenie objawów refluksu. Ograniczenie podaży błonnika obniża stopień drażnienia śluzówki, co również ma wpływ na zmniejszenie dolegliwości. Należy pamiętać, że w przypadku wdrożenia wykluczeń produktów warto skonsultować ze specjalistą kwestię wprowadzenia odpowiedniej suplementacji w celu uzupełnienia niedoborów makro- i mikroskładników.11. Szczegółowy spis produktów, które nasilają objawy refluksu:
– napoje: kawa, herbata, alkohol, napoje gazowane, soki cytrusowe, sok pomidorowy, napar z mięty, gorąca czekolada; – produkty zbożowe: kasze gruboziarniste, np. Gryczana; – nabiał – tłuste mleko, sery topione, ser feta, ser pleśniowy, tłusta śmietana, śmietanka, jajecznica smażona na tłuszczu; – mięsa – konserwy mięsne, pasztety, tłuste mięso wieprzowe, kaczka, gęś, boczek; – tłuszcze – smalec; – warzywa – cebulowe, strączkowe, por, karczochy, czosnek, szparagi; – owoce – cytrusowe, np. Pomarańcza, mandarynka, kumkwat, limonka; – przyprawy – papryka chili, chrzan, pieprz czarny, curry, imbir, musztarda; – sosy – majonezowe, musztardowe lub zrobione na tłustej śmietance; – słodycze – czekolada i tłuste wyroby cukiernicze. W przypadku osób z nasilonymi objawami refluksu lub uprawiających sport wyczynowo niezbędna jest wizyta u wykwalifikowanego dietetyka, który na podstawie zebranego wywiadu ustali plan żywieniowy najbardziej optymalny dla danej osoby, uprawianej dyscypliny oraz stopnia zaawansowania choroby.12. Jak pogodzić aktywność fizyczną z chorobą refluksową
Choroba refluksowa jest szczególnie uciążliwa dla osób aktywnych fizycznie. Bardzo intensywny wysiłek fizyczny nasila objawy refluksu i skutecznie utrudnia wykonanie treningu. Wysiłek o niskiej i umiarkowanej intensywności jest jak najbardziej zalecany w celu wzmocnienia mięśni tłoczni brzusznej, zwłaszcza przepony – co może zmniejszyć dolegliwości związane ze schorzeniem. Osobom ze stwierdzoną chorobą refluksową dotąd nieaktywnym fizycznie zaleca się: spacery, jazdę na rowerze, pływanie, nordic walking, jazdę na rolkach, bieganie o niskiej intensywności, najlepiej 3–4 razy w tygodniu po minimum 30 minut. Dopiero po przyzwyczajeniu organizmu do aktywności fizycznej możliwe jest przejście do bardziej intensywnych ćwiczeń. W celu zniwelowania objawów refluksu oprócz wcześniejszych zaleceń warto zastosować kilka poniższych zasad: – po posiłku odczekać minimum 2, 5–3 godziny do rozpoczęcia treningu; – do nawadniania wybierać wodę niegazowaną, niskozmineralizowaną, a w przypadku wysiłku fizycznego trwającego powyżej 60 minut –napoje izotoniczneizoosmolarne; – unikać ćwiczeń, które uwzględniają gwałtowne pochylanie ciała oraz naciskających na brzuch. Zarówno pochylanie, jak i ćwiczenia, w których wywierany jest nacisk na jamę brzuszną, powodują zwiększenie ciśnienia wewnątrzbrzusznego i wzrost częstości zarzucania żołądkowego; – ćwiczeniami nasilającymi objawy refluksu są m. in. Brzuszki, skłony, dźwiganie ciężarów, ćwiczenia z głową położoną niżej niż brzuch, ćwiczenia wywierające nacisk na jamę brzuszną, np. Na ławce skośnej. Należy pamiętać, że bardzo ważne jest obserwowanie organizmu w trakcie wykonywanego treningu. Jeśli dane ćwiczenia powodują wystąpienie objawów, trening należy odpowiednio zmodyfikować.
