Szukaj

Bazyli - środek leczniczy, odmiany i zastosowanie terapeutyczne

Strona główna Artykuły Bazyli - środek leczniczy, odmiany i zastosowanie terapeutyczne

Bazyli - środek leczniczy, odmiany i zastosowanie terapeutyczne

Bazyli pospolity (Ocimum basilicum) jest rośliną znaną na całym świecie. Jego smak i aromat są powszechnie kojarzone z aromatyczną kuchnią włoską. Doskonale nadaje się jako dodatek do sosów, pizzy, makaronów czy innych potraw kuchni śródziemnomorskiej. Posiada charakterystyczny, kwaskowaty smak, który nadaje potrawom niepowtarzalny aromat. Niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że bazyli posiada pełny zakres właściwości leczniczych obok jego niezaprzeczalnych właściwości organoleptycznych. Dla kogo szczególnie zaleca się spożywanie tej rośliny? W jakich okolicznościach możemy korzystać z jej korzyści dla zdrowia? Jakie składniki lecznicze zawiera bazyli?

Spis treści

1. Odmiany bazylii

Bazylię charakteryzuje niezwykła wartość jako roślina przyprawowa pochodząca z tropikalnych obszarów Azji. Obecnie znamy około 150 różnych gatunków z rodzaju Ocimum, które rozwinęły się w różnych warunkach środowiskowych na przestrzeni czasu. Różne odmiany bazylii różnią się zarówno wyglądem, jak i zawartością cennych olejków eterycznych. W Europie bazylię prawdopodobnie rozpowszechnił Aleksander Wielki w ramach swoich wypraw wojennych. Ze względu na jej wyjątkowy aromat, stała się ona bardzo cenioną rośliną wśród Greków, którzy następnie rozpowszechnili ją w krajach śródziemnomorskich. Najczęściej spotykaną odmianą jest bazylię pospolitą, która jest rośliną jednoroczną, która może osiągnąć wysokość do 60-70 cm. Liście są duże, ząbkowane i mają silny zapach goździka. Kwiaty pojawiają się późnym latem i są białe, małe i tworzą nibyokółki na szczycie łodygi. Nasiona bazylii są również cenne, ponieważ z nich wytłacza się olej. Są one ciemnobrązowe, owalne i mierzą około 15 mm długości. Wśród najbardziej znanych odmian bazylii wyróżnia się pięć podstawowych grup, różniących się wielkością i kształtem liści.

2. Uprawa bazylii - rady i porady

Uprawa bazylii jest łatwa i nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Roślina ta najlepiej rozwija się w miejscach dobrze oświetlonych, jednak nie powinna być wystawiona na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Optymalna temperatura dla jej hodowli to 25°C. Bazylii nie toleruje niskich temperatur, wiatru i suchego podłoża. Najlepiej rośnie na wilgotnym i przepuszczalnym gruncie. Po wysianiu nasion należy je codziennie nawadniać niewielkimi ilościami wody w pierwszym etapie dnia. Liście bazylii powinny być spryskiwane wyłącznie w ciepłe dni. Jeśli naszym celem jest wyhodowanie najpiękniejszej odmiany, musimy pamiętać, że bazylia nie lubi przesadzania.

3. Bazyli - substancje aktywne

Najważniejszym składnikiem leczniczym bazylii jest ziele zebrane w okresie pełni kwitnienia rośliny. Zawiera ono 0,5–2,5% olejków eterycznych, które charakteryzują się wyjątkowymi właściwościami zdrowotnymi. Są to substancje lotne, nierozpuszczalne w wodzie, lekkie, unoszące się w powietrzu, silnie pobudzające zmysł powonienia. Poza olejkiem eterycznym w zielu bazylii znajdują się także saponiny, taniny, alkaloidy, steroidy, terpenoidy i flawonoidy. Ziele bazylii zawiera w swojej strukturze znaczną ilość związków fenolowych oraz antocyjanów. Spośród wszystkich substancji aktywnych występujących w olejku, linalol jest szczególnie wyróżniający się. Jest on wykorzystywany zarówno w medycynie naturalnej, jak i w przemyśle farmaceutyczno-kosmetycznym. Substancja ta charakteryzuje się silnymi właściwościami zwiotczającymi oraz nasennymi. Badania naukowe wskazują, że linalol wydłuża czas i poprawia jakość snu, nie wpływając na czynności motoryczne i umysłowe. Oznacza to, że jest bezpieczny dla zdrowia i nie powoduje spowolnienia umysłowego, co jest typowe dla większości leków o działaniu uspokajającym i nasennym.

4. Bazylia – składniki lecznicze i zastosowanie

Bazylia zawiera składniki aktywne, które wpływają korzystnie na odżywianie osób ze schorzeniami serca. Zioło to jest popularnym przyprawą i odgrywa znaczącą rolę w wspieraniu leczenia pacjentów, którzy również poddawani są chemioterapii i radioterapii. Bazylia pomaga także w przypadku zaburzeń motorycznych układu pokarmowego, ponieważ działa drażniąco. Bazylia zwiększa także apetyt. Jest także stosowana w dietoterapii osób chorujących na nowotwory, a jej rola w leczeniu pacjentów poddawanych chemioterapii i radioterapii jest znacząca. Warto zauważyć, że bazylia ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, co jest niezwykle ważne dla pacjentów poddawanych radioterapii, ponieważ może ona prowadzić do migracji bakterii z przewodu pokarmowego. Bazylia jest także stosowana w leczeniu chorób układu oddechowego, przynosząc ulgę pacjentom z astmą i zapaleniem zatok. Roślina ta rozrzedza gęste i lepkie wydzieliny, ułatwiając ich odkrztuszanie. Aby wykorzystać moc leczniczą bazylii w chorobach układu oddechowego, zaleca się wypijanie 3-4 filiżanek naparu z bazylii przygotowanego z 12 g liści bazylii dziennie. Istotne jest, aby pić ten napar w małych porcjach i często. Bazylia jest także wykorzystywana w zapobieganiu schorzeniom układu krążenia. Zawiera ona witaminę A, która ma silne właściwości antyoksydacyjne, chroni naczynia krwionośne przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i zapobiega inwazyjnym przemianom cholesterolu, które prowadzą do powstawania płytek miażdżycowych. Olejek eteryczny otrzymywany z bazylii jest cennym surowcem, który ma szczególne właściwości zdrowotne. Jest jasnozielony lub jasnożółty i ma świeży zapach ziołowo-imbirowy. Jego głównymi składnikami aktywnymi biologicznie są linolol, eugenol, geranial i neral, a także wiele innych substancji, które wpływają na właściwości lecznicze zioła. Olej eteryczny z bazylii wspiera odporność organizmu, działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, hamuje rozwój grzybów, stymuluje układ immunologiczny i ma silne działanie antyoksydacyjne. Jego stosowanie jest szczególnie zalecane w okresie jesienno-zimowym, kiedy odporność organizmu jest najniższa.
Zródło

Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2014, 335–338.
Nurzyńska-Wierdak R., Ocimum basilicum L. Wartościowa roślina przyprawowa, lecznicza i olejkodajna. Praca przeglądowa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2012, 22(1), 21–30.
Bremness L., Wielka Księga Ziół, Warszawa, 2003, 22–24, 235–236.
Szejk M., Kołodziejczyk-Czepas J., Żbikowska H.M., Radioprotektory w radioterapii – postępy w dziedzinie możliwych do wykorzystania fitozwiązków, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2016, 70, 722–734.
Różalski H., Bazylia święta – Ocimum sanctum Linne w fitoterapii współczesnej, rozanski.li/966/bazylia-swieta-ocimum-sanctum-linne-w-fitoterapii-wsplczesnej/ (24.11.2017).