Szukaj
Język
5 mitów powiązanych z żywieniem się
Spis treści
1. Mitologia żywieniowa – szeroko rozpowszechnione zagadnienie
Dietetyka jest dziedziną nauki, która zajmuje się opisywaniem różnych rodzajów odżywiania, wpływu żywienia na samopoczucie i zdrowie, a także możliwościami leczenia wielu chorób poprzez odpowiednie odżywianie. Z powodu ciągłego rozwoju tej dziedziny, pojawiają się nieustannie nowe, naukowe informacje, które w niektórych przypadkach jedynie uzupełniają wiedzę, którą już posiadamy, a w innych przypadkach przeczą wcześniej uznanym faktom. Takie sytuacje są całkowicie normalne, ponieważ metody badawcze ciągle się zmieniają, a niekiedy dopiero po upływie dłuższego czasu można zauważyć, że to, co wydawało się mieć pozytywny wpływ, powoduje w rzeczywistości niekorzystne skutki uboczne. Aby zapewnić sobie najaktualniejszą wiedzę żywieniową, należy ciągle aktualizować informacje, które są dostępne. Zawsze warto szukać ich w wiarygodnych źródłach, czyli w publikacjach naukowych. Niestety, w Internecie krąży wiele niesprawdzonych danych, które są powielane przez różne osoby, czasami nawet te związane z branżą żywieniową, co utrudnia znalezienie rzetelnych informacji. Liczne mity żywieniowe nie tylko wprowadzają w błąd, ale mogą być także szkodliwe dla zdrowia. Niektóre z nich mogą prowadzić do zaburzonej relacji z pożywieniem, a w konsekwencji – zaburzeń odżywiania takich jak np. ortoreksja, która polega na lęku i unikaniu niezdrowej żywności.2. Mit nr 1: W zdrowej diecie nie ma miejsca na gluten
Gluten to białko występujące w niektórych zbożach, takich jak pszenica, jęczmień, żyto i owies. Jest często kojarzone z nieprzyjemnymi objawami żołądkowo-jelitowymi oraz występowaniem niektórych chorób. Jednak nie ma dowodów na to, że samo białko jest szkodliwe. W rzeczywistości, gluten jest kluczowym składnikiem przemysłu spożywczego, szczególnie w produkcji chleba i produktów piekarniczych. Odpowiada za konsystencję i sprężystość ciasta. Jednak niektóre osoby mogą mieć nietolerancję na gluten, która może powodować problemy z trawieniem. Celiakia, choroba autoimmunologiczna, jest jednym z najbardziej znanych stanów związanych z nietolerancją glutenu. Może również występować razem z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak łuszczyca, choroba Hashimoto lub cukrzyca typu 1. Dla zdrowych ludzi jednak gluten nie jest szkodliwy. Nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że dieta bezglutenowa jest korzystna. W rzeczywistości, istnieją dowody na to, że dieta bezglutenowa może prowadzić do niedoborów składników odżywczych. Gluten jest ważnym źródłem błonnika i składników odżywczych, takich jak magnez, cynk i kwas foliowy. Dieta bezglutenowa może więc prowadzić do niewystarczającego spożycia tych składników. Nie ma medycznych powodów, dla których zdrowi ludzie powinni wykluczyć gluten ze swojej diety. Dieta bezglutenowa również nie ma wpływu na odchudzanie (W. Marcason 2011). Jednak istnieją badania, które sugerują, że gluten może mieć pozytywny wpływ na układ pokarmowy i mikrobiom (G. De Palma i wsp. 2009).3. Mit numer dwa: Konieczność detoksyfikacji, aby się oczyścić
Detoksykacyjne kuracje cieszą się dużym zainteresowaniem. Ich zwolennicy gwarantują różnorodne efekty – od eliminacji toksyn, poprzez redukcję tłuszczu i nadmiaru masy ciała, po pozytywne zmiany w wyglądzie zewnętrznym. Dlatego też znaczna liczba osób korzysta z takich usług, chociaż ich koszty są naprawdę wysokie. W ofercie różnych firm można znaleźć soki, napoje mleczne, herbatki, a nawet zupy, które mają zapewnić proces detoksyfikacji organizmu, jednak nie pojawiły się żadne badania, które potwierdziłyby te twierdzenia. The British Dietetic Association otwarcie krytykuje tego typu leczenie i określa je jako mityczną strategię marketingową, która nie ma nic wspólnego z prawdziwymi potrzebami organizmu (S. Porter 2016). Niektórzy badacze uważają również, że procedury oczyszczania organizmu są czystym mitem, który ma niewiele wspólnego z diety na rzecz zdrowia (M. T. Khalil 2017). Istnieją sytuacje, w których detoks może okazać się bardzo przydatny, a nawet konieczny. Dotyczy to przypadków ciężkiego zatrucia toksycznymi substancjami, jednak w takich przypadkach nie należy sięgać po ogólnodostępne produkty, tylko udać się do szpitala w celu uzyskania profesjonalnej opieki. Należy pamiętać, że ludzki organizm jest w stanie samodzielnie radzić sobie z usuwaniem toksyn dzięki wyspecjalizowanym organom, takim jak wątroba, nerki czy jelita, a także dzięki skórze (A. Klein, H. Kiat 2015). Dlatego zamiast wydawać pieniądze na drogie, choć nieskuteczne kuracje, warto skoncentrować się na zrównoważonej diecie, która wspierałaby funkcjonowanie tych narządów. Warto dodać, że detoks jest także ściśle związany z bardzo niską kalorycznością, która, choć pozwoli na szybką utratę masy, może jednak powodować poważne szkody dla zdrowia. Ponadto po powrocie do normalnego odżywiania może wystąpić efekt jo-jo.4. Mit nr 3: Im mniej kalorii w diecie, tym lepszy efekt
Najpopularniejsza zasada odchudzania, czasem nawet podawana przez specjalistów, brzmi: jeść mniej kalorii. Ta rekomendacja prowadzi do tego, że niektórzy znacząco ograniczają spożywane kalorie, aż ich codzienne zapotrzebowanie energetyczne waha się wokół 1000 kcal, a czasem nawet mniej. Chociaż deficyt energetyczny jest niezbędną częścią odchudzania, to nie powinien przekraczać 5–10% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Jeśli dieta będzie miała zbyt małą ilość kalorii, będzie niemożliwe utrzymanie jej, co zwiększa ryzyko poddania się i doświadczenia efektu jo-jo. Ponadto nadmierne ograniczanie kaloryczne może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Jak wskazują niektóre badania, zbyt niska dostawa kalorii w diecie wiąże się z zwiększonym ryzykiem chorób serca (K. Mayurasakorn i wsp. 2018). Może również przyczyniać się do zaburzeń odżywiania. Naukowcy zauważają, że wprowadzenie zbyt rygorystycznych restrykcji żywieniowych zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia kompulsywnego jedzenia (K. Akkermann i wsp. 2011). Dlatego zamiast przesadnych ograniczeń i zmniejszania podaży kalorii do najniższej możliwej liczby warto przeprowadzić redukcję w powolnym, ale bezpiecznym tempie.5. Mit numerem cztery: Owoce są w rzeczywistości cukrem!
Według popularnego mitu żywieniowego, owoce nie powinny stanowić istotnej części zdrowego odżywiania się. Ta opinia prawdopodobnie jest związana z zawartością prostego cukru. Niektóre źródła z internetu głoszą, że cukier owocowy, fruktoza, jest wyjątkowo niebezpieczny i może prowadzić do chorób wątroby oraz nowotworów, jednakże brakuje wystarczających dowodów naukowych na potwierdzenie tych twierdzeń. Istnieją jednak badania, które potwierdzają, że włączenie owoców do menu może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworów. Na przykład spożycie dużych ilości warzyw i owoców (około 7 porcji dziennie) może zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej o 50% i raka przełyku o 40% (G. Grosso i wsp. 2017; T. J. Key 2011). Zdrowe odżywianie się powinno opierać się w dużej mierze na owocach i warzywach. Owoce, mimo że zawierają naturalnie prosty cukier, są źródłem błonnika, który wpływa pozytywnie na metabolizm węglowodanów. Ponadto są świetnym źródłem witamin, składników mineralnych oraz antyoksydantów, których brak może prowadzić do pogorszenia zdrowia. Co więcej, brak owoców w diecie może mieć poważniejsze negatywne skutki dla zdrowia niż sądzono, takie jak zwiększone ryzyko nowotworów okrężnicy, płuc i wystąpienie zespołu metabolicznego (M. L. Dreher 2018).6. Mit numer 5: Nabiał jest zagrożeniem
Nabiał stanowił od dawna podstawę spożycia dla wielu ludzi, jednakże wraz ze wzrostem zainteresowania zdrowym stylem życia, teorie dotyczące szkodliwego wpływu produktów mlecznych na zdrowie stają się coraz popularniejsze. Czy to zapalanie organizmu, usuwanie wapnia z kości, czy zwiększanie ryzyka nowotworów A? Najczęściej wysuwane są te argumenty przeciwko mleku i jego przetworom. Mimo braku wiarygodnych badań potwierdzających te hipotezy, coraz więcej osób eliminuje produkty mleczne z obawy o swój stan zdrowia. Nabiał jest źródłem wysokiej jakości białka oraz pomaga w utrzymaniu zdrowego układu kostnego dzięki zawartości wapnia. Badania wskazują, że regularne spożywanie produktów mlecznych zmniejsza ryzyko demineralizacji kości i wystąpienia osteoporozy (R. Fabiani, G. Naldini, M. Chiavarini 2019). Długoterminowe obserwacje potwierdzają, że codzienne spożywanie od 160 do 200 g mleka zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób o 25% (V. Pala i wsp. 2019). Jednakże lepiej unikać produktów nabiałowych z dodatkiem cukru oraz tych o wysokiej zawartości tłuszczu.7. Jak odróżnić mity żywieniowe od faktów
Zdrowe odżywianie to nie tylko moda przejściowa. Zauważalny jest wzrost liczby osób, które cenią znaczny wpływ żywienia na funkcjonowanie organizmu, co sprawia, że wszelkie informacje na temat dietetyki są bardzo popularne. Jednakże ze względu na ciągły rozwój tej jeszcze młodej dziedziny wiedzy, wiele krążących informacji nie ma podstaw naukowych. Oznacza to, że dla tych, którzy nie zajmują się żywieniem w codziennym życiu, te wszystkie informacje mogą być bardzo mylące i niejasne. Warto więc szukać ich w wiarygodnych i sprawdzonych źródłach oraz zwracać uwagę na to, czy materiały zawierają odnośniki do badań naukowych przeprowadzonych nie wcześniej niż 10-15 lat temu. Jeśli brakuje bardziej aktualnych danych, należy zachować szczególną ostrożność. Należy także pamiętać, że większość sensacyjnych tytułów zwykle tworzy kolejny mit żywieniowy, a nie przekazuje naukowo potwierdzoną prawdę.
