Dziecko na wegetariańskiej diecie – czynniki do rozważenia

1. Wegetarianizm i weganizm - charakterystyka, rodzaje i różnice

2. Rodzaje diety opartej na roślinach

3. Dieta wegetariańska z mlekiem

4. Lakto-wegetarianizm

5. Jajowegetarianizm jest rodzajem diety roślinnej, która unika nie tylko mięsa, ale także mleka i produktów mlecznych, jednak pozwala na spożywanie jajek.

6. Witarianizm jest nazywany

7. Owocowe Żywienie

8. Pozycja organizacji naukowych dotycząca wegetarianizmu

9. Skład i równowaga

10. Możliwości energetyczne

11. Związek składający się z aminokwasów

12. Najważniejsze tłuszcze

13. Uzupełnianie diety wegetariańskiej witaminami

14. Substancje mineralne

15. Podsumowanie

1. Wegetarianizm i weganizm - charakterystyka, rodzaje i różnice

Wegetarianizm i weganizm to dwa sposoby odżywiania, które ograniczają lub wykluczają produkty pochodzenia zwierzęcego. Weganizm charakteryzuje się całkowitym powstrzymaniem się od produktów zwierzęcych, podczas gdy wegetarianizm może być bardziej lub mniej restrykcyjny w zależności od rodzaju diety. Zarówno wegetarianizm, jak i weganizm mają podstawy w troskach o zdrowie, aspektach ekologicznych i kulturowych oraz dbałości o losy zwierząt hodowlanych.

2. Rodzaje diety opartej na roślinach

– wyklucza spożywanie wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego, włączając jaja oraz produkty mleczne. Niekiedy osoby popierające ten rodzaj diety decydują się także na powstrzymanie się od stosowania miodu. Ten wzorzec żywieniowy często wiąże się z prowadzeniem ekologicznego stylu życia oraz unikania zakupu produktów ze skóry, zrobionych z futer oraz kosmetyków testowanych na zwierzętach.

3. Dieta wegetariańska z mlekiem

Jedna z szeroko rozpowszechnionych postaci wegetarianizmu, która poza produktami pochodzenia roślinnego umożliwia spożywanie jajek oraz produktów mlecznych.

4. Lakto-wegetarianizm

W wyborach żywieniowych może być uwzględnianie produktów mlecznych; jajka oraz inne produkty pochodzenia zwierzęcego są wykluczone.

5. Jajowegetarianizm jest rodzajem diety roślinnej, która unika nie tylko mięsa, ale także mleka i produktów mlecznych, jednak pozwala na spożywanie jajek.

Jajowegetarianizm jest dieta, która eliminuje z jadłospisu nie tylko mięso, ale także mleko i jego przetwory, pozwalając na spożywanie jajek.

6. Witarianizm jest nazywany

– – odrzuca spożywanie posiłków przyrządzonych, a jedynym podstawowym elementem diety jest świeża, niedogotowana żywność pochodzenia roślinnego.

7. Owocowe Żywienie

– – bardzo surowa forma wegetarianizmu opierająca się wyłącznie na spożywaniu produktów, które naturalnie opadły. Wyznawcy owocowego żywienia nie aprobują zniszczenia ani zrywania rośliny w celu jej spożycia ani nie stosują obróbki cieplnej powyżej 40°C. Często wyróżnia się również średnie style odżywiania: fleksiwegetarianizm (inaczej semiwegetarianizm; dopuszcza spożywanie ograniczonych ilości mięsa, ale głównym źródłem białka są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak nasiona roślin strączkowych) oraz pescowegetarianizm (dopuszcza spożywanie ryb).

8. Pozycja organizacji naukowych dotycząca wegetarianizmu

Numerous studies have shown a wide range of health benefits for adult vegetarians (e.g. in cases of atherosclerosis, hypertension, type 2 diabetes, or obesity). According to the position of the Academy of Nutrition and Dietetics, a properly balanced vegetarian diet provides adequate nutrients and is suitable for all stages of development - including children from infancy to adolescence, as well as pregnant and lactating women. However, in Polish circumstances, the exceptions are the vegan and fruitarian diets, which are challenging to properly balance to ensure the necessities of a growing body. Moreover, specialists from ESPGHAN (The European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition) emphasize that implementing a vegan diet without dietetic supervision and proper supplementation may pose a risk to a child's health.

9. Skład i równowaga

Analizy porównujące diety wegetariańskie z tradycyjnymi wskazują na mniejszy udział tłuszczów nasyconych oraz cholesterolu w ramach modelu roślinnego. Dodatkowo, spożywa się większą ilość warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, orzechów i nasion, nawozów roślinnych oraz błonnika pokarmowego. Dieta wegetariańska powinna być równowaga i bogata w różnorodne składniki, nie może opierać się jedynie na eliminacji żywności pochodzenia zwierzęcego, lecz na właściwej ich substytucji produktami roślinnymi. Należy pamiętać, że dieta roślinna, która nie jest odpowiednio skomponowana, może prowadzić do niedoborów kluczowych składników odżywczych, co może wpływać na zaburzenia rozwoju młodego organizmu, w tym na hamowanie wzrostu, a także na niekorzystne skutki dla rozwoju mózgu. Szczególnie istotne jest to w przypadku niemowląt i małych dzieci. Dlatego też, dla osób pod opieką zaleca się dietę laktoowowegetariańską, która po odpowiednim zbilansowaniu minimalizuje ryzyko niedoborów żywieniowych. W dalszej części omówione zostaną składniki, którym należy poświęcić szczególną uwagę.

10. Możliwości energetyczne

Diety wegetariańskie zwykle spełniają zapotrzebowanie energetyczne dzieci i młodzieży, ale średnia wartość kaloryczna często jest mniejsza niż w tradycyjnych jadłospisach. Podstawowymi źródłami energii są produkty zbożowe, warzywa i owoce, rośliny strączkowe, orzechy oraz tłuszcze roślinne.

11. Związek składający się z aminokwasów

Dieta lakto-wegetariańska zapewnia odpowiednią ilość białka. W przypadku bardziej ograniczających wariantów wegetarianizmu, nasiona roślin strączkowych (soja, ciecierzyca, soczewica, groch, fasola), produkty zbożowe oraz produkty sojowe, takie jak jogurt i mleko sojowe, tofu czy tempeh, stanowią dobre źródła tej składniki. Jednakże należy zwrócić uwagę, że białko pochodzenia roślinnego może nie zaspokoić zapotrzebowania na egzogenne aminokwasy (te, które organizm nie może samodzielnie syntetyzować). Dlatego też, aby białko z źródeł roślinnych zostało optymalnie wykorzystane, powinno być łączone z produktami z różnych grup, np. łącząc rośliny strączkowe z produktami zbożowymi.

12. Najważniejsze tłuszcze

Dieta wegańska i wegetariańska jest obfita w tłuszcze pochodzenia roślinnego, które stanowią źródło poli-kwaśnych tłuszczów. Jednakże, zaleca się, aby w diecie dzieci do 3. roku życia było obecne cholesterol, które wspiera prawidłowy rozwój układu nerwowego. Jego źródło w diecie laktoowowegetariańskiej to jajka oraz mleko i jego przetwory. Ponadto, ważne jest również uwzględnienie produktów dostarczających kwasów omega-3. W dietach roślinnych są to przede wszystkim nasiona lniane, nasiona chia, nasiona konopi oraz zielone warzywa liściaste. Zalecane oleje dla dzieci to oliwa z oliwek i olej rzepakowy, które mogą być używane zarówno do gotowania, jak i jako dodatek do sałatek. Oleje lniane, słonecznikowe, orzechowe i z pestek dyni mogą być używane jedynie jako dodatek do sałatek. Warto również rozważyć suplementację kwasów omega-3 lub tranem (na rynku są dostępne wegańskie alternatywy dla najmłodszych w kapsułkach lub kroplach).

13. Uzupełnianie diety wegetariańskiej witaminami

Dzieci przestrzegające diety wegetariańskiej powinny przemyśleć uzupełnienie swojej podaży witaminy D, ponieważ jej głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego. Istnieje także ryzyko niedoboru witaminy B12, której źródłem są przede wszystkim mięso i przetwory mięsne. W diecie laktoowowegatariańskiej można zapewnić jej dostępność przez spożycie jajek oraz produktów mlecznych, jednak w tym przypadku konieczna będzie suplementacja. Na rynku dostępne są również produkty wzbogacone w witaminę B12, takie jak mleka roślinne, płatki i kaszki. Niedobór witaminy B12 może być niebezpieczny dla dzieci, ponieważ może prowadzić do uszkodzeń rozwojowych i chorób układu nerwowego. Objawami niedoboru są między innymi brak apetytu, stan zapalny języka, mrowienie w kończynach, trudności z koncentracją, drażliwość oraz zaburzenia rozwoju psychoruchowego. Należy pamiętać, że kwas foliowy, który jest zwykle obecny w dużych ilościach w diecie roślinnej, może maskować niedokrwistość wynikającą z niedoboru witaminy B12.

14. Substancje mineralne

Substancje mineralne, których dostarczenie w modelu roślinnym może być niewystarczające, to wapń oraz żelazo. Diecie laktoowowegetariańskie i laktowegetariańskie zaspokajają zapotrzebowanie na wapń, jednak w przypadku pominięcia produktów mlecznych w spisie pokarmowym warto rozważyć inne źródła lub suplementację. Wśród produktów roślinnych dostarczających wapń znajdują się między innymi nasiona maku, soja, nasiona słonecznika, migdały, jarmuż i fasola. Podczas kupowania napoju lub jogurtu roślinnego warto sprawdzić, czy został on wzbogacony w wapń. Roślinne źródła żelaza obejmują produkty takie jak nasiona i orzechy, warzywa strączkowe, produkty zbożowe, zielone warzywa oraz suszone owoce. Należy jednak pamiętać, że żelazo pochodzące z roślinnych źródeł jest mniej przyswajalne niż to pochodzące ze źródeł zwierzęcych. Dlatego też warto dbać o poprawę wchłaniania tego pierwiastka. W tym celu zaleca się łączenie produktów stanowiących źródło żelaza ze źródłami witaminy C (owoce, warzywa, soki, kiszonki) oraz unikanie składników, które utrudniają wchłanianie żelaza: dużej ilości błonnika, fosforanów (obecnych np. w napojach typu cola) oraz tanin (znajdujących się w herbacie). Objawami mogącymi świadczyć o niedoborze żelaza są: osłabienie i apatia, podatność na infekcje, spadek koncentracji, blada cera czy zawroty głowy.

15. Podsumowanie

Efektywnie zaplanowana dieta wegetariańska, zwłaszcza dla dzieci przyjmujących mleko i jaja, może być odpowiednim sposobem odżywiania już od najmłodszych lat. Jednakże, niezbędne jest odpowiednie uzupełnianie niektórych składników oraz kontrola stanu organizmu za pośrednictwem konsultacji lekarskich i odpowiednich badań laboratoryjnych. Co najmniej raz w roku warto przeprowadzić badania takie jak morfologia krwi oraz wyznaczenie w surowicy poziomów ferrytyny, żelaza, witaminy D, homocysteiny, albuminy i całkowitego białka, a także innych parametrów polecanych przez lekarza. Najważniejsze jest zróżnicowane menu, które zawiera wszystkie grupy produktów roślinnych: pełnoziarnistą żywność zbożową, warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych oraz orzechy i nasiona.